دارایی های غیر نقدی چیست؟

سرمایه در گردش چیست؟ (مفهوم و فرمول)

سرمایه در گردش یا (Working Capital) از موضوعات مهم در تحلیل بنیادی سهام در بورس و دانش مالی است.

در هر شغل یا کسب‌وکاری که باشید، یا هر شرکتی را که بخواهید تحلیل کنید باید از مفهوم سرمایه در گردش اطلاع داشته باشید.

برای مثال، با افزایش دغدغه‌های زندگی، افراد کمتر فرصت خرید حضوری پیدا می‌کنند و میزان خرید اینترنتی افزایش چشمگیری پیدا کرده است. در سایت‌های مختلف گاهی دیده می‌شود که حراج‌ها و تخفیف‌های جذابی برای کالا یا گروهی از کالاها در نظر گرفته می‌شود. فرض کنید کالایی که قبلا 30 میلیون تومان قیمت داشته را اکنون با تخفیفی استثنایی 25 میلیون تومان می‌فروشند. آیا می‌توانید در یک بازه زمانی کوتاه این مبلغ را فراهم آورید؟ اگر به این میزان وجه نقد ندارید، آیا دارایی دارید که بتوانید آن را به‌سرعت به وجه نقد تبدیل کنید؟ برای پیدا کردن پاسخ این پرسش‌ها باید از مفهوم سرمایه در گردش اطلاع داشته باشید.

در این مقاله قصد داریم در ارتباط با سرمایه در گردش صحبت کنیم.

تعریف سرمایه در گردش چیست؟

تعریف رسمی سرمایه گردش در علم مالی به این صورت است:

تمام دارایی‌های جاری (شامل پول نقد، حساب‌های دریافتنی و موجودی کالا و انبار) منهای تمام بدهی‌های جاری (مثل دست‌مزد، اجاره‌بها، مالیات و غیره)

فرمول سرمایه در گردش

برای همین می‌توانیم فرمول سرمایه در گردش را به این صورت بنویسیم:

بدهی‌های جاری - دارایی‌های جاری = سرمایه‌ درگردش

مثال از محاسبه سرمایه در گردش

در صورت وضعیت مالی تلفیقی شرکت ملی صنايع مس ايران، منتهی به 1398/12/29 میزان بدهی و دارایی شرکت از این قرار است:

جمع دارایی جاری: ۱۹۱,۵۷۱,۶۲۵ (میلیون ریال)

جمع بدهی جاری: ۸۳,۸۱۰,۹۴۱ (میلیون ریال)

سرمایه در گردش برابر می‌شود با: 107,760,684 (میلیون ریال)

پس فملی در پایان سال 98، معادل 10.7 هزار میلیارد تومان سرمایه در گردش دارد.

مفهوم سرمایه در گردش

این که یک فرد در زمان کوتاه‌مدت بتواند نیازهای مالی خود را برطرف کند، بستگی به سرمایه در گردش آن شخص دارد. در واقع سرمایه در گردش امکان نقدپذیری دارایی‌های یک فرد یا یک کسب‌وکار را نشان می‌دهد. از این اصطلاح می‌شود هم در حسابداری شخصی و هم در حسابداری کسب‌وکارها استفاده کرد.

با فهمیدن مفاهیم اساسی می‌توانید بفهمید که آیا از سلامت مالی برخوردارید؟ آیا در مواقع ضروری، مثل درگیر شدن به یک بیماری، می‌توانید از پس هزینه‌ها بربیایید؟ یا زمانی که فرصت‌های سرمایه‌گذاری یا خرید مناسب پیش بیاید می‌توانید نقدشوندگی لازم برای استفاده از این موقعیت را تامین کنید؟

برای سرمایه‌گذاری در یک شرکت نیز می‌توان میزان سرمایه در گردش آن را بررسی کرد. سرمایه در گردش دارایی است که یک فرد یا شرکت برای تامین مالی، جهت ایفای تعهدات فعلی و کوتاه‌مدت خود در دسترس دارد. به سرمایه در گردش، دارایی‌های جاری هم می‌گویند. در مقاله آشنایی با ترازنامه، در رابطه با دارایی‌ها و بدهی‌های جاری صحبت کردیم.

دارایی جاری چیست؟

گفتیم دارایی‌های جاری، دارایی‌هایی هستند که انتظار می‌رود طی یک دوره یک ساله یا یک چرخه عملیات به وجه نقد تبدیل شوند و یا در دوره عملیات از آن‌ها استفاده شود. در واقع دارایی‌های جاری به راحتی و در مدت‌زمان کم به وجه نقد تبدیل می‌شوند، یعنی نقدشوندگی بالایی دارند.

برای مثال وجه نقد، حساب‌های جاری، سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت، موجودی مواد و کالا به‌راحتی به وجه نقد تبدیل می‌شوند. فرض کنید شما مقدار زیادی از پول خود را به خرید سهام تخصیص می‌دهید. اوراق بهاداری مثل سهام از نقدشوندگی بالایی برخوردارند، بنابراین در مواقع ضروری می‌توان آن‌ها را به‌سرعت (در صورتی که بازار شرایط عادی داشته باشد) به وجه نقد تبدیل کرد. طلا نیز می‌تواند جزئی از دارایی‌های جاری باشد، زیرا همیشه تقاضا برای آن وجود دارد.

موجودی مواد و کالا هم برای شرکت‌ها، دارایی جاری به‌حساب می‌آید. چون شرکت می‌تواند از طریق فروش آن‌ها را به وجه نقد تبدیل کند. پس اگر بخواهیم از میزان نقدشوندگی دارایی‌های یک شرکت باخبر بشویم باید به ترازنامه آن توجه کنیم.

بدهی جاری چیست؟

اما تنها توجه به دارایی‌های جاری نمی‌تواند دید روشنی از توانایی شرکت در تامین مالی در شرایط بحرانی به ما بدهد. بنابراین باید به بدهی‌های جاری هم توجه کرد. بدهی‌ها تعهدات یک شرکت یا واحد تجاری هستند که به‌خاطر مبادلات گذشته ایجاد شده‌اند. به بدهی‌هایی که انتظار می‌رود طی یک چرخه عملیات و یا یک سال از تاریخ ترازنامه (هرکدام که طولانی‌تر است) تسویه شوند، بدهی جاری گفته می‌شود. همچنین به بدهی‌هایی که از طریق دارایی جاری و یا از طریق ایجاد بدهی‌های جاری جدید تسویه می‌شوند نیز بدهی جاری می‌گویند. به‌خاطر همین موضوع خالص سرمایه در گردش مطرح شده است.

خالص سرمایه در گردش

در واقع خالص سرمایه در گردش که به آن(Net Working Capital) هم گفته می‌شود، مابه‌التفاوت دارایی‌ها و بدهی‌های جاری را نشان می‌دهد. این محاسبه به ما می‌گوید که شرکت برای تامین هزینه‌های جاری چقدر وجه نقد و یا دارایی که به راحتی نقد می‌شود، دارد. آیا این پول کفاف هزینه‌هایش را می‌دهد یا مجبور است وام بگیرد؟

علت عدم دخالت دارایی‌ها و بدهی‌های غیرجاری در این فرمول، نقدشوندگی اندک آن‌ها است. فرض کنید شما برای پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت خود، بخواهید یک خانه یا زمین را به‌فروش برسانید. چه مدت طول می‌کشد تا این زمین فروش برود؟ ممکن است فروش زمین زمان زیادی را به خود اختصاص دهد و شما نتوانید تا تاریخ مورد نظرتان آن را بفروشید. بنابراین دارایی‌هایی مانند زمین، املاک و سایر دارایی‌های غیرجاری را در این محاسبه در نظر نمی‌گیرند. فرمول محاسبه خالص سرمایه در گردش به صورت زیر است:

برای محاسبه خالص سرمایه در گردش شرکت‌ها، می‌توانید به سایت کدال مراجعه کرده و با جستجوی نام یا نماد شرکت به ترازنامه آن دسترسی پیدا کنید.

با کسر بدهی‌های جاری یک شرکت از دارایی‌های جاری آن می‌توان خالص سرمایه در گردش آن شرکت را محاسبه کرد.

به‌طور کلی سرمایه در گردش معیاری برای سنجش نقدینگی و نقدشوندگی، بهره‌وری عملیاتی و سلامت مالی شرکت است. اگر تفاوت بین دارایی‌ها و بدهی‌های جاری رقمی مثبت باشد، می‌توان انتظار داشت علاوه‌بر پرداخت بدهی‌ها، مبلغی برای سایر مخارج و هزینه‌های احتمالی وجود دارد. همچنین می‌توان انتظار داشت که شرکت از فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای رشد و سودآوری خود استفاده کند.

اما اگر دارایی‌های جاری کمتر از بدهی‌های جاری باشد، ممکن است شرکت در بازپرداخت بدهی‌هایش به مشکل بخورد حتی می‌تواند تا مرز ورشکستگی پیش برود.

چرا خالص سرمایه در گردش بهتر است مثبت باشد؟

فرض کنید صاحب شرکتی هستید و مقدار زیادی از موجودی کالای خود را به‌طور نسیه فروخته‌اید. اما پولی که قرار بود بابت فروش دریافت کنید در تاریخ سررسید به دست شما نرسیده است. اگر در این بازه زمانی شرایطی مثل پرداخت حقوق به کارکنان به‌وجود بیاید که مجبور به پرداخت وجه نقد باشید، باید وجه نقد اضافی برای استفاده وجود داشته باشد. شاید بتوان حقوق کارمندان یک شرکت را به تعویق انداخت اما نمی‌توان به تعهداتی که شرکت به تامین‌کنندگان مواد اولیه خود داده است، عمل نکرد.

برخی از شرکت‌ها وجود دارند که در بعضی از فصل‌ها میزان فروششان افزایش پیدا می‌کند اما در برخی از ماه‌ها جریان نقد ورودی به شرکت کاهش پیدا می‌کند. وجود خالص سرمایه در گردش مثبت، می‌تواند به سهامداران و سرمایه‌گذاران این اطمینان را بدهد که در سایر ماه‌ها عملکرد عادی شرکت دچار اختلال نخواهد شد.

وجود سرمایه در گردش اضافی می‌تواند به شرکت، در استفاده از فرصت‌های سرمایه‌گذاری کمک می‌کند. حتی در زندگی شخصی افراد هم، وجود مبلغی اضافی بر مصارف شخصی و هزینه‌ها، می‌تواند به شما در استفاده از فرصت‌های سرمایه‌گذاری کمک کند. به مثال اول مقاله برگردید. اگر شما سرمایه‌ای مازاد بر هزینه‌هایتان داشته باشید، در مواردی که تخفیف اعمال شود و یا بازاری برای ورود جذاب باشد، می‌توانید از آن استفاده کنید.

بالا بودن میزان سرمایه در گردش همیشه هم خوب نیست و می‌تواند نشانگر عدم مدیریت صحیح وجوه نقد و استفاده نکردن از فرصت‌های سرمایه‌گذاری باشد.

بررسی موردی سرمایه در گردش

در ادامه روند تغییرات سرمایه در گردش خالص یکی از شرکت‌های صنعت فولاد را طی پنج ساله گذشته بررسی کرده‌ایم. همان‌طور که در تصویر زیر می‌بینید، سرمایه در گردش شرکت‌ها همواره رقمی ثابت نیست و در گذر زمان تغییر می‌کند. این تغییرات به دلایل مختلفی رخ می‌دهد.

برای مثال ممکن است یک ملک یا ساختمان مربوط به شرکت به‌فروش برود. بنابراین این دارایی از لیست دارایی‌های غیرجاری خارج خواهد شد و به صورت وجه نقد در لیست دارایی‌های جاری قرار می‌گیرد.

این موضوع در رابطه با بدهی‌ها هم صدق می‌کند. برای مثال برخی از بدهی‌های بلند‌مدت در سال آخر، زمانی که مهلت پرداخت کمتر از یک سال است به‌عنوان بدهی‌های جاری شناسایی می‌شوند.

بهتر است که سرمایه در گردش را برای چند دوره بررسی کنیم تا علاوه‌بر آشنایی با روند تغییرات مالی شرکت، از توانایی شرکت برای تامین مالی و بازپرداخت بدهی‌هایش اطمینان حاصل کنیم.

برای این کار به سایت کدال مراجعه کردیم. بعد از بررسی صورت‌ وضعیت مالی شرکت (ترازنامه) میزان دارایی‌ها و بدهی‌های جاری شرکت را به‌دست آوردیم. با کسر بدهی‌های جاری از دارایی‌های جاری خالص سرمایه در گردش را برای هر سال محاسبه کردیم.

در سال 1394 خالص سرمایه در گردش شرکت منفی بوده است. یعنی میزان دارایی جاری آن از بدهی‌هایش کمتر بوده. سپس نسبت جاری را از طریق تقسیم دارایی جاری به بدهی جاری محاسبه کردیم. که این نسبت در سال 94 از یک کمتر بوده، یعنی در آن سال شرکت می‌توانست در بازپرداخت بدهی‌های کوتاه مدتش با مشکل برخورد کند.

خالص سرمایه در گردش در سال 1394 24,025,012- =۵۱,۴۵۳,۹۹۸ - ۲۷,۴۲۸,۹۸۶

نسبت جاری سال 1394 0/53 =۲۷,۴۲۸,۹۸6/۵۱,۴۵۳,۹۹۸

اما به مرور در چند سال گذشته وضعیت نقدشوندگی شرکت بهبود یافته و این نسبت بیش از عدد یک شده است. یعنی در گذر زمان شرکت با مدیریت صحیح توانسته از یک وضعیت نه چندان خوب نقدینگی به وضعیت مناسب برسد. در این حالت شرکت علاوه‌بر بازپرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت خود می‌تواند از پس هزینه‌های احتمالی پیش‌بینی نشده برآید و حتی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری هم استفاده کند.

بررسی روند تغییرات خالص سرمایه در گردش و نسبت جاری شرکت فولاد خوزستان

نسبت جاری

علاوه‌بر بررسی خالص سرمایه در گردش شرکت، می‌توان نسبت‌های مالی آن، مثل نسبت‌های نقدشوندگی را هم بررسی کرد. قبلا در مقاله‌ای جدا به توضیح این نسبت‌ها پرداختیم و گفتیم که این نسبت‌ها ما را از ریسک نقدینگی شرکت باخبر می‌کنند. مرتبط‌ترینِ نسبت‌ها به سرمایه در گردش خالص، نسبت‌های جاری و آنی هستند. هر چه این نسبت‌ها بیشتر باشند، ریسک نقدشوندگی شرکت پایین‌تر می‌آید.

معمولا شرکت‌هایی با نسبت جاری کمتر از یک، برای سرمایه‌گذاران، بدهکاران و اعتباردهندگان پرریسک دیده می‌شوند.

بررسی خالص سرمایه در گردش و نسبت‌های نقدشوندگی به ما کمک می‌کند تا بفهمیم، شرکت در شرایط بحرانی چگونه عمل می‌کند، آیا از پس هزینه‌های احتمالی برمی‌آید یا خیر.

موارد ذکر شده تحت عنوان سرمایه در گردش چیست؟ تنها قسمت کوچکی از دنیای بزرگ و پیچیده تحلیل بنیادی است. با یاد گرفتن این موارد می‌توان با خیال راحت‌تری اقدام به سرمایه‌گذاری کرد.

می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.

دارایی در حسابداری چیست ؟ | انواع دارایی حسابداری

دارایی در حسابداری چیست ؟ دارایی هایی که در نرم افزار حسابداری محاسبه می شوند به صورت جاری و غیر جاری هستند. در واقع دارایی شامل تمام اموال و منافع اقتصادی است که یک سازمان در معاملات اقتصادی کسب می کند و طبق فاکتور پول مورد سنجش قرار می گیرند. با محاسبه میزان دارایی ها اداره مالیات می تواند به راحتی برای شرکت های بزرگ و کوچک مالیات را تعیین کند. دارایی هایی که در سیستم حسابداری قابل ثبت هستند شامل پول نقد، موجودی کالا، زمین ، ساختمان، ماشین الات، اسباب و اثاثیه اداری و اوراق بهادار و … می باشند. این منابع دارای ارزش اقتصادی بالایی هستند بدین ترتیب حسابداری و کتاب و بررسی آنها باید با دقت بالایی صورت بگیرد.

این اموال تنها زمانی که به مالکیت واحد تجاری در می آیند دارایی حسابداری می شوند چون بر اساس فاکتورهایی که دارند در سیستم حسابداری ثبت می شوند. اگر دارایی ها دارای فاکتور پولی نباشند حسابداری نمی تواند با سند و مدرک آنها را ثبت کند. تمام منافع اقتصادی یک سازمان دارایی های آن محاسبه می شوند و در سیستم حسابداری قابلیت درج شدن دارند. زمانی که یک شرکت یا یک سازمان بخواهد دارایی های خود را محاسبه کند به کمک سیستم حسابداری این کار با دقت بالا و در کمترین زمان صورت می گیرد. دارایی خالص به طور کلی با حقوق صاحبان سهام تقریبا یکسان و برابر بوده و مقدار اصلی آن از تفاوت کل بدهی ها از کل دارایی به دست می آید.

کاربرد کامپیوتر ارائه دهنده انواع نرم افزار های حسابداری

انواع دارایی در حسابداری

دارایی در حسابداری نمونه های مختلفي دارد. اگر بخواهیم دارایی ها را از نظر نوع کاربرد تقسیم بندی کنیم دارای ۲ دسته مجزا هستند:

1. دارایی عملیاتی: که بیشتر در معاملات روزانه مورد استفاده قرار می گیرد. در این دارایی شرکت می تواند برای تولید محصولات و همچنین ارائه خدمات از آن بهره بگیرد و بیشتر شامل موجودی انبار و کارخانه و همچنین تجهیزات و دستگاه ها و وجه نقد و … می شود.
2. دارایی غیر عملی: این دارایی ها تنها می توانند نیازهای آینده را به بهترین شکل برطرف سازند. این دارایی بیشتر شامل املاک و مستغلاتی است که به خاطر ارزشی که برای شرکت دارند خریداری شده اند.

دارایی ها قابلیت تبدیل و همگرایی دارند و از این نظر هم می توان آنها را به ۲ گروه اصلی تقسیم بندی کرد:

1. انواع دارایی ثابت: این دارایی ها را نمی توان به راحتی به وجه نقد تبدیل کرد و خرید و فروش آنها زمان بر بوده و نیاز به طی کردن مراحل خاصی دارد. آنها در واقع دارایی های بلند مدت و سختی هستند که بیشتر برای تامین نیاز آینده و به عنوان پس انداز شرکت در نظر گرفته می شوند. ارزش این دارایی ها اگر چیزی به جز زمین و ملک باشند ممکن است به مرور زمان کمتر شود. زمین، ساختمان، ماشین آلات، تجهیزات، حق اختراع و … جز دارایی های ثابت هستند.
2. دارایی جاری: این دارایی ها را می توان به عنوان دارایی های نقدی معرفی کرد چون در کوتاه ترین زمان می توان آنها را به پول نقد تبدیل کرد. طول عمر آنها کوتاه است و به مرور زمان ارزش خود را از دست نمی دهند. وجه نقد، موجودی کلا، سپرده های کوتاه مدت همگی از این دسته هستند.

ویژگی دارایی در حسابداری چیست ؟

دارایی در حسابداری دارای ویژگی های زیادی بوده و به کمک آن می توان دارایی های ثابت و جاری یک شرکت یا سازمان را به راحتی و با دقت و سرعت بالا محاسبه کرد. آن‌ها دارای ۳ ویژگی مهم هستند که به معرفی آنها می پردازیم:

• در واقع دارایی ها منابعی هستند که در آینده برای شرکت منفعت اقتصادی دارند و سازمان به کمک آن‌ها می تواند اهداف کوتاه مدت و بلند مدت خود را به راحتی دنبال کند. وقتی شرکت دارایی ها را در سیستم حسابداری ثبت می کند راحت تر به آنها دسترسی خواهد داشت.
• دارایی ها ارزش اقتصادی بالایی هستند و در واقع سرمایه یک شرکت به شمار می روند که قابلیت مبادله شدن دارند و می توانند خرید و فروش شوند. سازمان به کمک آن‌ها می تواند سرمایه گذاری های مختلفی انجام دهد و دارایی ها را روز به دارایی های غیر نقدی چیست؟ روز بیشتر کند. ارزش اقتصادی دارایی ها روز به روز بیشتر می شود و شرکت می تواند به کمک آن‌ها نیازهای اساسی خود را برطرف سازد.
• دارایی ها مالکیت دارند بدین معنا که می توانند به وجه نقد و یا معادل های آن تبدیل شوند. مالکیت داشتن به آنها این امکان را داده تا بتوانند به سپرده های کوتاه مدت و بلند مدت هم تبدیل شوند.
• بهترین راه پیشرفت یک شرکت، دارایی ها هستند و در واقع یک پشتوانه بزرگ به شمار می روند که باعث توسعه و رشد می شوند.
• از دیگر ویژگی های دارایی ها در حسابداری می توان به بالا بردن ارزش یک شرکت اشاره کرد. هر چه میزان دارایی ها بیشتر باشد قطعا ارزش یک سازمان هم بالاتر است.

چگونگی ثبت انواع دارایی در حسابداری

دارایی ها در سیستم حسابداری به روش های مختلفی ثبت می شوند و این بستگی به نوع دارایی ها دارد. یکی از اصلی ترین و مهم ترین وظایف بخش حسابداری یک شرکت حفاظت از دارایی های مشهود است که قابل دیدن هستند و طبق فاکتور و سند در سیستم حسابداری درج می شوند. دارایی های غیر مشهود اگر چه قابل دیدن نیستند اما سود آتی شرکت را تضمین می کنند و به عنوان نوعی سرمایه گذاری بلند مدت در سیستم حسابداری به ثبت می رسند. دارایی ها و بدهی ها در ترازنامه به ثبت می رسند.

دارایی ها در سمت راست و بدهی ها در سمت چپ درج می شوند تا هنگام محاسبه اخلالی ایجاد نشود. برای ایجاد نظم و دسترسی راحت تر معمولا بخش دارایی خود به طبقه بندی حساب ها مانند حساب های دریافتی، سود حفظ شده و… تفکیک می شود تا حسابداری بتواند در کمترین زمان به آنها دسترسی داشته باشد. اگر شرکتی دارایی های غیر مشهود ندارد نیازی هم به ثبت آنها در ترازنامه مالیاتی نیست. با ثبت دارایی ها و بدهی ها شرکت می تواند به صورت منظم سود و زیان خود را به صورت دقیق محاسبه کند.

سرمایه در گردش چیست؟ (مفهوم و فرمول)

سرمایه در گردش یا (Working Capital) از موضوعات مهم در تحلیل بنیادی سهام در بورس و دانش مالی است.

در هر شغل یا کسب‌وکاری که باشید، یا هر شرکتی را که بخواهید تحلیل کنید باید از مفهوم سرمایه در گردش اطلاع داشته باشید.

برای مثال، با افزایش دغدغه‌های زندگی، افراد کمتر فرصت خرید حضوری پیدا می‌کنند و میزان خرید اینترنتی افزایش چشمگیری پیدا کرده است. در سایت‌های مختلف گاهی دیده می‌شود که حراج‌ها و تخفیف‌های جذابی برای کالا یا گروهی از کالاها در نظر گرفته می‌شود. فرض کنید کالایی که قبلا 30 میلیون تومان قیمت داشته را اکنون با تخفیفی استثنایی 25 میلیون تومان می‌فروشند. آیا می‌توانید در یک بازه زمانی کوتاه این مبلغ را فراهم آورید؟ اگر به این میزان وجه نقد ندارید، آیا دارایی دارید که بتوانید آن را به‌سرعت به وجه نقد تبدیل کنید؟ برای پیدا کردن پاسخ این پرسش‌ها باید از مفهوم سرمایه در گردش اطلاع داشته باشید.

در این مقاله قصد داریم در ارتباط با سرمایه در گردش صحبت کنیم.

تعریف سرمایه در گردش چیست؟

تعریف رسمی سرمایه گردش در علم مالی به این صورت است:

تمام دارایی‌های جاری (شامل پول نقد، حساب‌های دریافتنی و موجودی کالا و انبار) منهای تمام بدهی‌های جاری (مثل دست‌مزد، اجاره‌بها، مالیات و غیره)

فرمول سرمایه در گردش

برای همین می‌توانیم فرمول سرمایه در گردش را به این صورت بنویسیم:

بدهی‌های جاری - دارایی‌های جاری = سرمایه‌ درگردش

مثال از محاسبه سرمایه در گردش

در صورت وضعیت مالی تلفیقی شرکت ملی صنايع مس ايران، منتهی به 1398/12/29 میزان بدهی و دارایی شرکت از این قرار است:

جمع دارایی جاری: ۱۹۱,۵۷۱,۶۲۵ (میلیون ریال)

جمع بدهی جاری: ۸۳,۸۱۰,۹۴۱ (میلیون ریال)

سرمایه در گردش برابر می‌شود با: 107,760,684 (میلیون ریال)

پس فملی در پایان سال 98، معادل 10.7 هزار میلیارد تومان سرمایه در گردش دارد.

مفهوم سرمایه در گردش

این که یک فرد در زمان کوتاه‌مدت بتواند نیازهای مالی خود را برطرف کند، بستگی به سرمایه در گردش آن شخص دارد. در واقع سرمایه در گردش امکان نقدپذیری دارایی‌های یک فرد یا یک کسب‌وکار را نشان می‌دهد. از این اصطلاح می‌شود هم در حسابداری شخصی و هم در حسابداری کسب‌وکارها استفاده کرد.

با فهمیدن مفاهیم اساسی می‌توانید بفهمید که آیا از سلامت مالی برخوردارید؟ آیا در مواقع ضروری، مثل درگیر شدن به یک بیماری، می‌توانید از پس هزینه‌ها بربیایید؟ یا زمانی که فرصت‌های سرمایه‌گذاری یا خرید مناسب پیش بیاید می‌توانید نقدشوندگی لازم برای استفاده از این موقعیت را تامین کنید؟

برای سرمایه‌گذاری در یک شرکت نیز می‌توان میزان سرمایه در گردش آن را بررسی کرد. سرمایه در گردش دارایی است که یک فرد یا شرکت برای تامین مالی، جهت ایفای تعهدات فعلی و کوتاه‌مدت خود در دسترس دارد. به سرمایه در گردش، دارایی‌های جاری هم می‌گویند. در مقاله آشنایی با ترازنامه، در رابطه با دارایی‌ها و بدهی‌های جاری صحبت کردیم.

دارایی جاری چیست؟

گفتیم دارایی‌های جاری، دارایی‌هایی هستند که انتظار می‌رود طی یک دوره یک ساله یا یک چرخه عملیات به وجه نقد تبدیل شوند و یا در دوره عملیات از آن‌ها استفاده شود. در واقع دارایی‌های جاری به راحتی و در مدت‌زمان کم به وجه نقد تبدیل می‌شوند، یعنی نقدشوندگی بالایی دارند.

برای مثال وجه نقد، حساب‌های جاری، سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت، موجودی مواد و کالا به‌راحتی به وجه نقد تبدیل می‌شوند. فرض کنید شما مقدار زیادی از پول خود را به خرید سهام تخصیص می‌دهید. اوراق بهاداری مثل سهام از نقدشوندگی بالایی برخوردارند، بنابراین در مواقع ضروری می‌توان آن‌ها را به‌سرعت (در صورتی که بازار شرایط عادی داشته باشد) به وجه نقد تبدیل کرد. طلا نیز می‌تواند جزئی از دارایی‌های جاری باشد، زیرا همیشه تقاضا برای آن وجود دارد.

موجودی مواد و کالا هم برای شرکت‌ها، دارایی جاری به‌حساب می‌آید. چون شرکت می‌تواند از طریق فروش آن‌ها را به وجه نقد تبدیل کند. پس اگر بخواهیم از میزان نقدشوندگی دارایی‌های یک شرکت باخبر بشویم باید به ترازنامه آن توجه کنیم.

بدهی جاری چیست؟

اما تنها توجه به دارایی‌های جاری نمی‌تواند دید روشنی از توانایی شرکت در تامین مالی در شرایط بحرانی به ما بدهد. بنابراین باید به بدهی‌های جاری هم توجه کرد. بدهی‌ها تعهدات یک شرکت یا واحد تجاری هستند که به‌خاطر مبادلات گذشته ایجاد شده‌اند. به بدهی‌هایی که انتظار می‌رود طی یک چرخه عملیات و یا یک سال از تاریخ ترازنامه (هرکدام که طولانی‌تر است) تسویه شوند، بدهی جاری گفته می‌شود. همچنین به بدهی‌هایی که از طریق دارایی جاری و یا از طریق ایجاد بدهی‌های جاری جدید تسویه می‌شوند نیز بدهی جاری می‌گویند. به‌خاطر همین موضوع خالص سرمایه در گردش مطرح شده است.

خالص سرمایه در گردش

در واقع خالص سرمایه در گردش که به آن(Net Working Capital) هم گفته می‌شود، مابه‌التفاوت دارایی‌ها و بدهی‌های جاری را نشان می‌دهد. این محاسبه به ما می‌گوید که شرکت برای تامین هزینه‌های جاری چقدر وجه نقد و یا دارایی که به راحتی نقد می‌شود، دارد. آیا این پول کفاف هزینه‌هایش را می‌دهد یا مجبور است وام بگیرد؟

علت عدم دخالت دارایی‌ها و بدهی‌های غیرجاری در این فرمول، نقدشوندگی اندک آن‌ها است. فرض کنید شما برای پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت خود، بخواهید یک خانه یا زمین را به‌فروش برسانید. چه مدت طول می‌کشد تا این زمین فروش برود؟ ممکن است فروش زمین زمان زیادی را به خود اختصاص دهد و شما نتوانید تا تاریخ مورد نظرتان آن را بفروشید. بنابراین دارایی‌هایی مانند زمین، املاک و سایر دارایی‌های غیرجاری را در این محاسبه در نظر نمی‌گیرند. فرمول محاسبه خالص سرمایه در گردش به صورت زیر است:

برای محاسبه خالص سرمایه در گردش شرکت‌ها، می‌توانید به سایت کدال مراجعه کرده و با جستجوی نام یا نماد شرکت به ترازنامه آن دسترسی پیدا کنید.

با کسر بدهی‌های جاری یک شرکت از دارایی‌های جاری آن می‌توان خالص سرمایه در گردش آن شرکت را محاسبه کرد.

به‌طور کلی سرمایه در گردش معیاری برای سنجش نقدینگی و نقدشوندگی، بهره‌وری عملیاتی و سلامت مالی شرکت است. اگر تفاوت بین دارایی‌ها و بدهی‌های جاری رقمی مثبت باشد، می‌توان انتظار داشت علاوه‌بر پرداخت بدهی‌ها، مبلغی برای سایر مخارج و هزینه‌های احتمالی وجود دارد. همچنین می‌توان انتظار داشت که شرکت از فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای رشد و سودآوری خود استفاده کند.

اما اگر دارایی‌های جاری کمتر از بدهی‌های جاری باشد، ممکن است شرکت در بازپرداخت بدهی‌هایش به مشکل بخورد حتی می‌تواند تا مرز ورشکستگی پیش برود.

چرا خالص سرمایه در گردش بهتر است مثبت باشد؟

فرض کنید صاحب شرکتی هستید و مقدار زیادی از موجودی کالای خود را به‌طور نسیه فروخته‌اید. اما پولی که قرار بود بابت فروش دریافت کنید در تاریخ سررسید به دست شما نرسیده است. اگر در این بازه زمانی شرایطی مثل پرداخت حقوق به کارکنان به‌وجود بیاید که مجبور به پرداخت وجه نقد باشید، باید وجه نقد اضافی برای استفاده وجود داشته باشد. شاید بتوان حقوق کارمندان یک شرکت را به تعویق انداخت اما نمی‌توان به تعهداتی که شرکت به تامین‌کنندگان مواد اولیه خود داده است، عمل نکرد.

برخی از شرکت‌ها وجود دارند که در بعضی از فصل‌ها میزان فروششان افزایش پیدا می‌کند اما در برخی از ماه‌ها جریان نقد ورودی به شرکت کاهش پیدا می‌کند. وجود خالص سرمایه در گردش مثبت، می‌تواند به سهامداران و سرمایه‌گذاران این اطمینان را بدهد که در سایر ماه‌ها عملکرد عادی شرکت دچار اختلال نخواهد شد.

وجود سرمایه در گردش اضافی می‌تواند به شرکت، در استفاده از فرصت‌های سرمایه‌گذاری کمک می‌کند. حتی در زندگی شخصی افراد هم، وجود مبلغی اضافی بر مصارف شخصی و هزینه‌ها، می‌تواند به شما در استفاده از فرصت‌های سرمایه‌گذاری کمک کند. به مثال اول مقاله برگردید. اگر شما سرمایه‌ای مازاد بر هزینه‌هایتان داشته باشید، در مواردی که تخفیف اعمال شود و یا بازاری برای ورود جذاب باشد، می‌توانید از آن استفاده کنید.

بالا بودن میزان سرمایه در گردش همیشه هم خوب نیست و می‌تواند نشانگر عدم مدیریت صحیح وجوه نقد و استفاده نکردن از فرصت‌های سرمایه‌گذاری باشد.

بررسی موردی سرمایه در گردش

در ادامه روند تغییرات سرمایه در گردش خالص یکی از شرکت‌های صنعت فولاد را طی پنج ساله گذشته بررسی کرده‌ایم. همان‌طور که در تصویر زیر می‌بینید، سرمایه در گردش شرکت‌ها همواره رقمی ثابت نیست و در گذر زمان تغییر می‌کند. این تغییرات به دلایل مختلفی رخ می‌دهد.

برای مثال ممکن است یک ملک یا ساختمان مربوط به شرکت به‌فروش برود. بنابراین این دارایی از لیست دارایی‌های غیرجاری خارج خواهد شد و به صورت وجه نقد در لیست دارایی‌های جاری قرار می‌گیرد.

این موضوع در رابطه با بدهی‌ها هم صدق می‌کند. برای مثال برخی از بدهی‌های بلند‌مدت در سال آخر، زمانی که مهلت پرداخت کمتر از یک سال است به‌عنوان بدهی‌های جاری شناسایی می‌شوند.

بهتر است که سرمایه در گردش را برای چند دوره بررسی کنیم تا علاوه‌بر آشنایی با روند تغییرات مالی شرکت، از توانایی شرکت برای تامین مالی و بازپرداخت بدهی‌هایش اطمینان حاصل کنیم.

برای این کار به سایت کدال مراجعه کردیم. بعد از بررسی صورت‌ وضعیت مالی شرکت (ترازنامه) میزان دارایی‌ها و بدهی‌های جاری شرکت را به‌دست آوردیم. با کسر بدهی‌های جاری از دارایی‌های جاری خالص سرمایه در گردش را برای هر سال محاسبه کردیم.

در سال 1394 خالص سرمایه در گردش شرکت منفی بوده است. یعنی میزان دارایی جاری آن از بدهی‌هایش کمتر بوده. سپس نسبت جاری را از طریق تقسیم دارایی جاری به بدهی جاری محاسبه کردیم. که این نسبت در سال 94 از یک کمتر بوده، یعنی در آن سال شرکت می‌توانست در بازپرداخت بدهی‌های کوتاه مدتش با مشکل برخورد کند.

خالص سرمایه در گردش در سال 1394 24,025,012- =۵۱,۴۵۳,۹۹۸ - ۲۷,۴۲۸,۹۸۶

نسبت جاری سال 1394 0/53 =۲۷,۴۲۸,۹۸6/۵۱,۴۵۳,۹۹۸

اما به مرور در چند سال گذشته وضعیت نقدشوندگی شرکت بهبود یافته و این نسبت بیش از عدد یک شده است. یعنی در گذر زمان شرکت با مدیریت صحیح توانسته از یک وضعیت نه چندان خوب نقدینگی به وضعیت مناسب برسد. در این حالت شرکت علاوه‌بر بازپرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت خود می‌تواند از پس هزینه‌های احتمالی پیش‌بینی نشده برآید و حتی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری هم استفاده کند.

بررسی روند تغییرات خالص سرمایه در گردش و نسبت جاری شرکت فولاد خوزستان

نسبت جاری

علاوه‌بر بررسی خالص سرمایه در گردش شرکت، می‌توان نسبت‌های مالی آن، مثل نسبت‌های نقدشوندگی را هم بررسی کرد. قبلا در مقاله‌ای جدا به توضیح این نسبت‌ها پرداختیم و گفتیم که این نسبت‌ها ما را از ریسک نقدینگی شرکت باخبر می‌کنند. مرتبط‌ترینِ نسبت‌ها به سرمایه در گردش خالص، نسبت‌های جاری و آنی هستند. هر چه این نسبت‌ها بیشتر باشند، ریسک نقدشوندگی شرکت پایین‌تر می‌آید.

معمولا شرکت‌هایی با نسبت جاری کمتر از یک، برای سرمایه‌گذاران، بدهکاران و اعتباردهندگان پرریسک دیده می‌شوند.

بررسی خالص سرمایه در گردش و نسبت‌های نقدشوندگی به ما کمک می‌کند تا بفهمیم، شرکت در شرایط بحرانی چگونه عمل می‌کند، آیا از پس هزینه‌های احتمالی برمی‌آید یا خیر.

موارد ذکر شده تحت عنوان سرمایه در گردش چیست؟ تنها قسمت کوچکی از دنیای بزرگ و پیچیده تحلیل بنیادی است. با یاد گرفتن این موارد می‌توان با خیال راحت‌تری اقدام به سرمایه‌گذاری کرد.

می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس مشاهده کنید.

بدهی مالیاتی شرکت ها و خطر توقیف اموال مدیران

در ماده ۱۲۲ قانون برنامه پنج ساله پنجم آمده است: «مدیران اشخاص حقوقی غیر دولتی به طور جمعی یا فردی نسبت به پرداخت مالیات بردرآمد اشخاص حقوقی و همچنین مالیات‌هایی که اشخاص حقوقی به موجب مقررات قانون مالیات‌های مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده مکلف به کسر یا وصول یا ایصال آن بوده و مربوط به دوران مدیریت آنها باشد.

بدهی مالیاتی شرکت ‌ها و خطر توقیف اموال مدیران

بدهی مالیاتی شرکتها همیشه یکی از مسائلی است که می تواند ذهن مدیران مالکان و سهامداران را به خود مشغول کند مالیات پرداخت آن و مسائل مربوط به بدهی مالیاتی شرکتها و اشخاص حقوقی همواره یکی از دغدغه های اصلی و چالشهای صاحبان و مدیران شرکت ها و کسب و کار هاست اینکه مسئولیت پرداخت مالیات با چه کسی است و چه کسی تکلیف بر ادای تکالیف مالیاتی اشخاص حقوقی شرکت ها دارد همواره مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد .اما آنچه این موضوع را مهم و قابل توجه می‌نماید این است که چه کسی مسئول پرداخت بدهی های مالیاتی شرکت و رسیدگی به امور مالیاتی آن می باشد؟

آیا مدیران شرکت و شخص حقوقی مسئول پرداخت مالیات می باشند یا مالکان و سهامداران آن ؟

آیا به فرض مسئولیت مدیران شرکت امکان توقیف اموال آنها به سبب بدهی های مالیاتی شرکت در دوره تصدی آنها وجود دارد؟

موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم در دپارتمان حقوق مالیاتی با در اختیار داشتن وکلای پایه یک دادگستری و مشاوران حقوقی مجرب و متخصص آماده ارائه خدمات حقوقی در زمینه مالیات به خصوص مالیات شرکتها و اشخاص حقوقی می باشد.

بدهی های شرکت

بدهی های شرکت و مسئولیت پرداخت آنها اصولاً با خود شرکت می باشد یعنی مسئولیت پرداخت بدهی های شرکت در وهله اول با خود شرکت و سرمایه آن است به عبارت دیگر در صورت وجود بدهی ابتدا از سرمایه و اموال شرکت بدهی ها پرداخت خواهد شد هر چند که در این حوزه بین شرکت های مختلف تفاوت هایی وجود دارد که به آنها اشاره خواهیم نمود اما اصل بر این است که شرکت خود مسئول پرداخت بدهی ها است.

مسئولیت پرداخت بدهی های شرکت

شرکت با مسئولیت محدود

در شرکت با مسئولیت محدود مسئولیت پرداخت بدهی های شرکت بین شرکا و تا سقف میزان سرمایه آنها در شرکت می باشد. یعنی اگر در یک شرکت با ۲۰۰ میلیون سرمایه شخصی ۲۰ درصد از سهام شرکت را داشته باشد تا سقف ۴۰ میلیون تومان یعنی همان سرمایه‌ای که در شرکت دارد مسئول پرداخت بدهی ها می باشد.

شرکت های سهامی

شرکت های سهامی شرکت های سهامی خاص شرکت های سهامی عام تقسیم می شود.

در این در این گونه شرکت ها چنانچه سرمایه شرکت کفاف بدهی های آن را ندهد هر یک از صاحبان سهام به نسبت میزان مبلغ اسمی سهامشان مسئول پرداخت بدهی های شرکت می باشد.

شرکت های تضامنی

شرکت تضامنی شرکتی است که همه صاحبان و مالکان سهام آن مسئولیت شرکت را تضمین نموده اند. یعنی چنانچه موجودی و سرمایه شرکت کفاف بدهی های آن را ندهد هر یک از شرکا بدون توجه به میزان سهامشان مسئول پرداخت کلیه بدهی های شرکت می باشند. پس طلبکار می تواند به هر یک از شرکا مراجعه و تمام طلب خود را بدون توجه به میزان سهام از او مطالبه نماید.

شرکت های مختلف و مختلط غیر سهامی

شرکت های مختلط غیر سهامی شرکت هایی هستند که در آن ها دسته ای از شرکا دارای سهام مسئولیت محدود و دستهای دارای سهام تضامنی می باشند. همانطور که از این توضیح پیداست شرکایی که دارای سهام با مسئولیت محدود می باشند به نسبت سهام شان در شرکت دارای مسئولیت هستند و شرکت‌هایی که دارای سهام تضامنی می باشند مانند شرکت های تضامنی مسئولیت پرداخت کلیه بدهی های شرکت را خواهند داشت. پس چنانچه طلبکار برای دریافت طلب خود به شریک با مسئولیت محدود مراجعه کند آن شخص تا میزان سرمایه خود در شرکت مسئول پرداخت بدهی شرکت خواهد بود ولی اگر به شریک تضامنی مراجعه نمایند می تواند بدون توجه میزان سهام شخص کلیه بدهی خود را از او مطالبه و دریافت نماید.

شرکت مختلط سهامی

شرکت مختلط سهامی شرکتی است که سهام آن به دو بخش تقسیم می شود. یک بخش افرادی هستند که شریک سهامدار هستند و بخش دیگر کسانی هستند که سهام تضامنی دارند. در این حالت اشخاص سهامدار میزان سهامشان در شرکت مسئول پرداخت بدهی ها خواهند بود اما شرکای ضامن بدون توجه به میزان سهام مسئول پرداخت تمام بدهی ها هستند پس اگر چنانچه طلبکار به شرکتهای سهامدار مراجعه کند می‌تواند به نسبت سهامشان طلب خود را دریافت نماید اما اگر به شرکای ضامن مراجعه نماید می تواند تمام بدهی خود را به صورت یکجا از یک نفر و بدون توجه به میزان سهام آن فرد دریافت نماید.

نکته مهم در رابطه با بدهی های شرکت این است که طلبکاران تنها زمانی می توانند به سرعت ها و سهامداران مراجعه کنند که شرکت منحل شده باشد و دارایی‌های آن برای پرداخت بدهی ها کافی نباشد در این صورت برای بدهی های مازاد بر سرمایه شرکت طلبکاران می توانند به شرکت‌ها و سهامداران مراجعه کنند.

البته در این مورد استثناهایی هم وجود دارد که در اینجا فرصت بحث در رابطه با آن وجود ندارد.

بدهی های مالیاتی شرکت ها

شرکت ها در قبال فعالیت هایی که انجام می دهند و سودی که کسب می نمایند همه ساله موظف به پرداخت مالیات به نسبت درآمد خود می باشند. وظیفه پرداخت مالیات در شرکت‌ها و اشخاص حقوقی بر عهده مدیران شرکت ها می باشد و مدیران در دوران تصدی خود موظف هستند که مالیات شرکت را پرداخت کند در غیر این صورت شرکت به سازمان امور مالیاتی بدهکار شده و ممکن است شرکت و یا مدیران آن مجرم مالیاتی تلقی شوند.

مسئولیت مدیران در بدهی های مالیاتی شرکت

قانون مالیات های مستقیم در رابطه با مسئولیت پرداخت بدهی های مالیاتی شرکت ها مقرر می دارد که مدیران شرکتها باید نسبت به مالیات شرکت و پرداخت آن اقداماتی را انجام دهند و زمینه های پرداخت مالیات را فراهم نمایند. چنانچه مدیران یک شرکت به این مسئولیت توجه نمایند و مالیات شرکت را در دوره تصدی خود پرداخت ننمایند در این رابطه مسئول تلقی شده و باید آنها را بپردازند.

بنابراین با توجه به اینکه مسئولیت پرداخت مالیات بر عهده مدیران بوده است، اداره مالیات می تواند به مدیران نیز مراجعه نماید و در برخی موارد اقدام به توقیف اموال آنها برای وصول بدهی های مالیاتی نماید. هرچند که بدهی مالیاتی شرکت مانند دیگر بدهی های آن بر عهده شرکت می باشد و باید از محل وجوه و سرمایه های شرکت پرداخت شود اما با توجه به مسئولیت مدیر در پرداخت این بدهی ها و عدم انجام درست این مسئولیت، اداره مالیات می‌تواند اموال مدیر را به نسبت بدهی مالیاتی در دوره تصدی توقیف نماید.

موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم با در اختیار داشتن وکلای پایه یک دادگستری و مشاوران حقوقی متخصص در امور مالیات آماده ارائه خدمات به شما شهروندان عزیز شرکت های فعال در کسب و کارهای ایران عزیز می باشد.

نکات مهم در رابطه با مسئولیت مدیران در پرداخت بدهی های مالیاتی

در ماده ۱۲۲ قانون برنامه پنج ساله پنجم آمده است: «مدیران اشخاص حقوقی غیر دولتی به طور جمعی یا فردی نسبت به پرداخت مالیات بردرآمد اشخاص حقوقی و همچنین مالیات‌هایی که اشخاص حقوقی به موجب مقررات قانون مالیات‌های مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده مکلف به کسر یا وصول یا ایصال آن بوده و مربوط به دوران مدیریت آنها باشد، با شخص حقوقی مسئولیت تضامنی خواهندداشت. به موجب ماده قانونی یادشده، مدیران اشخاص حقوقی غیردولتی در موارد زیر با اشخاص حقوقی، مسئولیت تضامنی خواهند داشت:

۱- پرداخت مالیات بر درآمد شخص حقوقی که مربوط به دوران مدیریت آنها باشد و جرایم آن.
۲- پرداخت مالیات‌هایی که شخص حقوقی به موجب مقررات قانون مالیات مستقیم مکلف به کسر و ایصال آن بوده و مربوط به دوران مدیریت آنها باشد و جرایم آن.
۳- پرداخت مالیات‌هایی که شخص حقوقی به موجب مقررات قانون مالیات بر ارزش افزوده مکلف به وصول و ایصال آن بوده و مربوط به دوران مدیریت آنها باشد و جرایم آن.
سازمان امور مالیاتی به منظور وصول بدهی مالیاتی اشخاص حقوقی غیردولتی از بابت ۳ مورد اشاره شده در بالا، می‌تواند راسا و بدون نیاز به حکم مراجع قضایی و از طریق صدور برگ اجرا، اموال مدیران اشخاص حقوقی غیردولتی را به طور متوالی و به نحوی که کل بدهی مالیاتی تسویه شود، ضبط کند.

منظور از مدیران در این ماده قانونی، اعضای هیات‌مدیره و مدیرعامل شرکت‌ها و ارکان مشابه در سایر شخصیت‌های حقوقی غیردولتی است. این ماده قانونی از ابتدای سال ۱۳۹۰ لازم‌الاجرا است. ایرادات حقوقی فراوانی بر تدوین این قانون و اجرای آن وارد است که در مورد آنها در نوشتاری دیگر بحث خواهم کرد. اما پر واضح است که اجرای این قانون آثار نامطلوبی بر اداره و مدیریت واحدهای اقتصادی داشته و هزینه‌های نمایندگی هنگفتی را بر پیکره آنها وارد خواهد کرد.

در حال حاضر شرایط اقتصادی کشور به گونه‌ای نیست که با برنامه‌ریزی لازم و مدیریت منابع نقدی، بتوان همواره بدهی‌های مالیاتی واحدهای اقتصادی را در موعد مقرر پرداخت کرد. همچنین در بسیاری از موارد، فرآیند قطعی شدن بدهی مالیاتی دوره عملکرد یک مدیر، پس از گذشت زمانی طولانی و پس از خاتمه مدت ماموریت آن مدیر صورت می‌پذیرد، بنابراین مدیر مربوطه هیچ‌گونه اختیاری در پرداخت مالیات قطعی دوره عملکرد خود ندارد. از سوی دیگر، جمع حقوق و مزایای مدیران و حتی مجموع دارایی‌های آنان به اندازه‌ای نیست که بدهی‌های مالیاتی اشخاص حقوقی تحت مدیریتشان را پوشش دهد و همواره خطر ضبط کلیه اموال آنان وجود دارد.

بر این اساس، مدیرانی که از مسئولیت تضامنی خود در این ماده قانونی آگاه شوند، در ازای دریافت حقوق و مزایایی که به هیچ وجه با تعهدات احتمالی آنان از بابت پرداخت بدهی‌های مالیاتی شخصیت حقوقی قابل مقایسه نیست، حاضر به پذیرش سمت مدیریت اشخاص حقوقی غیر دولتی نخواهند شد. طبعاً اشخاصی قبولی سمت خواهند کرد که درکی از مسئولیت تضامنی خود از این بابت ندارند و به طور کامل روشن است که عملکرد این مدیران، واحدهای اقتصادی را به چه سمت و سویی خواهد کشاند. هدف از این نوشتار، تنها اطلاع‌رسانی و آگاه ساختن مدیران بنگاه‌های اقتصادی غیر دولتی در مورد مسئولیت تضامنی بسیار سنگینی است که به موجب ماده ۱۲۲ قانون برنامه پنج ساله پنجم بر آنها بار شده است و اطلاع‌رسانی که باید از سوی سازمان امور مالیاتی در مورد آن انجام می‌شد، تاکنون صورت نپذیرفته است.

همان‌گونه که گفته شد، ایرادات حقوقی مترتب بر تدوین و اجرای آن را در نوشتاری دیگر به بحث خواهیم کشید.

ترازنامه حسابداری یا بیلان مالی چیست؟ فرمول و اقلام ترازنامه به زبان ساده

پیش‌تر وظایف اصلی واحد حسابداری هر کسب‌وکار را، کمک به ترسیم نموداری روشن از وضعیت مالی شرکت عنوان کردیم. هر واحد تجاری برای تصمیم‌گیری درباره روال آینده توسعه اقتصادی خود باید اطلاعاتی درمورد صورت‌های مالی خود داشته باشد. صورت‌های مالی شرکت اطلاعاتی راجع به نسبت بدهی‌ها و درآمدها ارایه می‌کند. مدیران برحسب تجزیه و تحلیل داده‌های صورت‌های مالی و برآورد نتیجه آن برای ارتقای اقتصادی شرکت برنامه‌ریزی می‌کنند. از انواع صورت‌های مالی که داده‌های آن نقش مهمی در توصیف موقعیت کسب‌وکار دارد ترازنامه حسابداری است.

در این مقاله با ما همراه باشید تا به‌صورت دقیق انواع ترازنامه در حسابداری را به شما معرفی کرده و به اهمیت نقش آن در مدیریت مالی کسب‌وکار بپردازیم.

ترازنامه حسابداری یا بیلان مالی

ترازنامه حسابداری خلاصه‌ای از وضعیت مالی کسب وکار است که در آن ذی‌نفعان حقوقی و حقیقی شرکت و سهام آنان و همچنین فهرست دارایی‌ها و بدهی‌ها در یک دوره مشخص بیان می‌شود. ترزانامه مالی، معیاری برای محاسبه زمان بازگشت سرمایه‌گذاری‌ها و مقدار آن و مبنایی برای ارزیابی اقتصادی شرکت می‌باشد. برخی تهیه ترازنامه مالی را مهمترین مسئولیت مدیر مالی می‌دانند. چرا که ترازنامه مالی گزارشی از کل دارایی‌های شرکت است که مبنای طراحی استراتژی بلندمدت قرار می‌گیرد.

تعریف ترازنامه چیست؟

ترازنامه یا به انگلیسی balance sheet مهمترین نوع صورت‌های مالی است. برخی به ترازنامه حسابداری بیلان مالی نیز می‌گویند. تعریف بیلان مالی در اصطلاحات بانکی فرانسه به‌معنای ترازنامه و کارکرد است. وظیفه ترازنامه مالی ارائه گزارشات از میزان درآمدها، بدهی‌ها و در نهایت سرمایه کل یک کسب وکار در طول یک دوره مشخص است. بیلان مالی در پایان هر دوره مالی توسط واحد حسابداری شرکت تهیه می‌شود.

فرمول یا معادله ترازنامه چیست؟

برای محاسبه ترازنامه مالی باید سه عامل اصلی کسب‌وکار یعنی دارایی، بدهی و سرمایه شرکت را در نظر گرفت. این سه عامل در محاسبه معادله ترازنامه حسابداری موثرند. حسابداران برای اعلام نتیجه بیلان مالی یا ترازنامه باید داده‌های مربوط به هریک از این سه عامل را طی یک دوره مشخص معرفی کنند. شکل نهایی فرمول ترازنامه حسابداری به‌صورت زیر است:

دارایی = بدهی + سرمایه (حقوق صاحبان سهام)

به عبارت بهتر نتیجه این فرمول می‌گوید که شرکت چه مقدار سرمایه، چه مقدار بدهی و در نهایت چه میزان دارایی کل دارد.

چرا ترازنامه مهم است؟ چه اطلاعاتی می‌دهد؟

همان‌طور که گفتیم بیلان گزارشی مختصر و مفید از وضعیت مالی شرکت در یک دوره مشخص است. اهمیت ترازنامه حسابداری در این است که سود و زیان شرکت را در یک بازه تاریخی نشان می‌دهد. می‌توان با تجزیه و تحلیل تراز مالی شرکت به عوامل رشد و یا نقاط خطر کسب‌وکار پی برد.

ترازنامه مالی شرکت همچنین فهرست دقیق بدهی‌ها و دارایی‌ها و اینکه دقیقا این دارایی یا بدهی متوجه چه شخص حقیقی یا حقوقی است را مشخص می‌کند. بنابراین تصویری شفاف و خالص از میزان سرمایه و دیون پرداختنی شرکت است. این گزارش همچنین نقاط نشتی منابع مالی و مراکز سودمند اقتصادی را نشان می‌دهد.

انواع ترازنامه چند شکل دارد؟

ترازنامه‌های حسابداری برحسب نیاز مدیران به دو شکل متفاوت تهیه می‌شوند. شکل حساب ترازنامه و شکل گزارش ترازنامه از مهمترین شکل‌های ترازنامه مالی است.

شکل حساب ترازنامه

شکل حساب ترازنامه حسابداری دارای دو ستون اصلی T مانند است. عناوین میزان سرمایه و میزان بدهی‌ها در طرفین این دو ستون درج می‌شوند. شکل حساب ترازنامه دقیقا مشابه سمت چپ معادله ترازنامه است. جالب است بدانید در کشور ما بیشتر از این نوع ترازنامه در ارائه صورت‌های مالی استفاده می‌شود.

شکل گزارش ترازنامه

شکل گزارشی ترازنامه مشابه تصویری از کل معادله ترازنامه است. در ستون سمت چپ مقادیر بدهی‌ها و سرمایه‌ها قرار می‌گیرد. در ستون سمت راست میزان کلی دارایی‌های شرکت محاسبه می‌گردد.

اقلام ترازنامه حسابداری به ترتیب شامل چه مواردی است؟

جدول ترازنامه همان قالبی است که فرمول ترازنامه روی آن ثبت می‌شود. یعنی دارایی، بدهی و سرمایه. مقادیر درج‌شده روی دو ستون جدول ترازنامه باید با هم مطابقت داشته یا به ‌اصطلاح با هم تراز باشند. به عبارت بهتر باید بین مجموع مقادیر بدهی‌ها و سرمایه‌ها و مقادیر دارایی توازن برقرار شود. اغلب جداول ترازنامه از همین دو ستون اصلی تشکیل شده‌اند. با این وجود برخی از جدول‌های ترازنامه، شامل اقلام اطلاعاتی دیگری نیز می شود.

از جمله مهمترین اقلام ترازنامه حسابداری که در جدول ثبت می‌شوند عبارتند از:

1-ستون دارایی ها در ترازنامه حسابداری

دارایی به مواردی گفته می‌شود که صاحبان شرکت بر روی آنها سرمایه‌گذاری کرده باشند و بتواند در صورت لزوم به پول نقد تبدیل شود. طبقه‌بندی دارایی‌ها در ترازنامه برحسب مقدار نقدینگی و و از بالا به پایین است. اقلام دارایی به دو گروه دارایی جاری و غیر جاری دسته‌بندی می‌شوند. در ترازنامه حسابداری ابتدا دارایی‌های جاری برحسب میزان نقدینگی ثبت می‌شود و بعد نوبت به ثبت دارایی‌های غیرجاری می‌رسد.

انواع دارایی ها در ترازنامه

دارایی های جاری در ترازنامه مالی: دارایی جاری به دارایی‌هایی اطلاق می‌شود که بتواند ظرف مدت کمتر از یک سال به پول نقد تبدیل شود. مواردی که تحت عنوان دارایی‌های جاری در ترازنامه حسابداری درج می‌شود به شرح زیر است.

• وجوه نقد و معادل‌های نقدی آن شامل چک، ارز و صورت‌حساب‌های بانکی. این موارد جزو دارایی‌های جاری با بالاترین نرخ نقدینگی در نظر گرفته می‌شوند.
• اوراق بهادار که بتوان آنها را طی مدتی یک سال فروخت و به پول نقد تبدیل کرد.
• حساب‌های دریافتنی که شرکت بتواند طی مدت کوتاهی آنها را اخذ کند.
• موجودی انبار و یا مواد اولیه و محصولاتی که می‌توان از فروش آن در بازار اطمینان داشت.
• مخارجی مانند مبلغ اجاره ساختمان یا بیمه که قبلا پرداخت آن انجام شده باشد.

دارایی های غیرجاری یا ثابت :دارایی غیرجاری به اقلامی گفته می‌شود که بیش از مدت یک سال برای نقد کردن آن زمان نیاز باشد. از مهمترین اقلام دارایی غیرجاری عبارتند از:

• دارایی‌های ثابت مانند ماشین‌آلات صنعتی و تجهیزات تولیدی، ساختمان و املاک.
• اوراق بهادار بلندمدتی که نتوان طی مدت کمتر از یک سال آن را به وجه نقد تبدیل کرد.
• دارایی‌های غیرمشهود که امتیازاتی مانند حق چاپ، حق امتیاز و حق ثبت را شامل می‌شود.
• دارایی های ثابت که ساختمان ها و املاک، ماشین آلات و دیگر تجهیزات را شامل می شود.
• اوراق بهادار بلندمدت که سرمایه گذاری انجام شده در این زمینه را نمی توان در کمتر از یک سال به وجه نقد تبدیل کرد.
• دارایی های نامشهود که شامل حق چاپ، حق امتیاز و حق ثبت اختراع می شود.

اقلام دارایی ها در ترازنامه چند نوع دارد؟

• وجه نقد
• حساب های دریافتنی
• اسناد دریافتی
• موجودی مواد و کالا
• موجودی ملزومات اداری
• بدهکاران
• پیش پرداخت ها

2- ستون بدهی ها در ترازنامه حسابداری

بدهی‌ها شامل تعهدات پرداختنی می‌باشد که باید توسط شرکت پرداخت شود. بدهی‌ها به دو دسته بدهی‌های جاری و بدهی‌های غیرجاری تقسیم می‌شود.

انواع بدهی ها در ترازنامه عبارتند از:

بدهی‌های جاری یا کوتاه مدت باید ظرف مدت کمتر از یک سال به صاحبان آن پرداخت شوند. دیونی مثل حقوق و دستمزد کارکنان، اجاره ملک و تجهیزات، هزینه منابع آب و برق، هزینه‌های مالیاتی و بدهی‌های بانکی از جمله بدهی‌های جاری می‌باشند. به طورکلی بدهی‌ها را می‌توان به‌صورت زیر دسته بندی کرد:

• اضافه برداشت بانکی
• اسناد پرداختنی
• حساب های پرداختنی
• پیش دریافت ها

بدهی‌های غیرجاری یا بلندمدت بدهی‌هایی هستند که برخلاف بدهی‌های جاری بیش ازمدت یک سال برای پرداخت مهلت دارند. بدهی‌های بانکی و دریافت وام‌ها از موسسات مالی و برخی مالیات‌ها از دسته بدهی‌های غیرجاری هستند.

بدهی احتمالی در ترازنامه چیست؟

همانطور که از نام این نوع از بدهی مشخص است، احتمالی است. بدین معنی که تعهدی غیرقطعی برای کسب‌وکار است که ممکن است در آینده محقق بشود یا نشود. به عنوان مثال فرض کنید یک شرکت تولید کننده آبمیوه تصمیم بگیرد یک کمپین اجرا کند. در این کمپین به یکی از مشتریانی که سریال 10 تا از قوطی های آبمیوه را ارسال می‌کنند، به قید قرعه یک سکه بهار آزادی جایزه داده می‌شود. این یک تعهد غیرقطعی و در نتیجه یک بدهی احتمالی است که شرکت در ترازنامه مالی خود به صورت “ذخیره جوایز” نشان می‌دهد.

ذخیره مزایای پایان خدمت پرسنل یا ذخیره مالیات نمونه‌های دیگر از بدهی احتمالی هستند که در بیلان مالی شرکت منعکس می‌شوند.

3- حقوق صاحبان سهام در ترازنامه

همانطور که در معادله ترازنامه عنوان کردیم سرمایه مالکانه تفاوت میان دارایی ها و بدهی ها است که در شرکت های سهامی به آن حقوق صاحبان سهم گفته می شود.

برای درک بهتر این تعریف شما یک شخص را به عنوان شرکت یک نفره در نظر بگیرید. هر چیزی که این فرد صاحب آن است مانند خودرو، خانه و … می شود دارایی های شخص دارایی های غیر نقدی چیست؟ و هر چیزی که به دیگران مقروض است مانند وام بانکی، پول قرض گرفته شده از دوستان و … می شود بدهی های شخص و تفاوت میان این دو ارزش خالص یا همان حقوق صاحب سهم می باشد.

اقلام حقوق صاحبان سهام در ترازنامه شامل چیست؟

• سرمایه
• افزایش یا کاهش سرمایه در جریان
• کسر سهام
• سهام خزانه
• اندوخته قانونی
• سایر اندوخته ها
• مازاد تجدید ارزیابی دارایی های غیر جاری
• سود و زیان انباشته

مراحل تهیه ترازنامه حسابداری به زبان ساده

برای تهیه ترازنامه حسابداری به صورت دستی کافی است به معادله ترازنامه توجه کنید. کاری که باید بکنید این است که دو ستون ایجاد کرده و عنوان دارایی‌ها و مجموع بدهی‌ها و سرمایه‌ها را در آن دو ستون به تفکیک ثبت کنید. سپس جمع مقادیر هر ستون را در پایین هر ستون بنویسید. نکته اساسی در تهیه ترازنامه حسابداری توجه به مطابقت مقادیر دو ستون است. یعنی باید توازن میان مقادیر دارایی‌ها و بدهی‌ها برحسب معادله ترازنامه حفظ شود. نکات دیگری که در طراحی ترازنامه مالی باید در نظر گرفته شود شامل موارد زیر است:

• عنوان، تاریخ گزارش و نام واحد تجاری را در سربرگ ترازنامه بنویسید.
• واحد اندازه‌گیری وجوه نقدی و غیر نقدی را بر مبنای پول رایج کشور ثبت کنید.
• برای نوشتن دارایی‌ها باید ترتیب نقدن شدن آنها را ملاک قرار دهید.
• در سمت چپ ترازنامه بدهی‌ها و سرمایه‌ها و در سمت راست آن دارایی‌ها را درج کنید.
• بدهی‌های شرکت را برحسب ترتیب سررسید پرداخت دارایی های غیر نقدی چیست؟ درج کنید.
• همیشه و همیشه به توازن میان دارایی‌ها و مجموع بدهی‌ها و سرمایه‌های شرکت توجه کنید.
• برای ثبت دارایی‌ها باید قیمت تمام‌شدۀ آنها در زمان ثبت را در نظر بگیرید. سپس در موعد استهلاک دارایی، آن را از فهرست دارایی‌ها خارج کنید.

در صورت استفاده از یک نرم‌افزار حسابداری دیگر نیازی به محاسبه دستی ترازنامه حسابداری ندارید. بلکه کافی است مقادیر هر یک از اقلام ثبت‌شده را انتخاب کنید تا به‌صورت اتوماتیک محاسبه ترازنامه مالی انجام شود.