نقد شوندگی چیست؟

انواع دارایی و انواع بدهی در حسابداری را بشناسید

نقد شوندگی چیست؟

در هفته‌های اخیر خبری مبنی بر الزام نظارت و کنترل امور سهامی شرکت‌های بورسی توسط بازارگردان منتشر شد. این خبر تا حد زیادی باعث دلگرمی سرمایه‌گذاران و فعالین این حوزه شده است. بازارگردانی این پتانسیل را دارد که تاثیرات مثبتی بر بازار بورس بگذارد و در نهایت کارایی و کسب درآمد از این بازار مطلوب‌تر خواهد شد. در این مقاله به بررسی نقش بازارگردانان در افزایش حجم معاملات می‌پردازیم.

در ادامه عناوین زیر را مطالعه خواهید کرد:

o بازارگردانی چه نقشی در افزایش حجم معاملات بورس دارد؟
o گره معاملاتی چیست؟
o صعود و نزول تند در بازار بورس چیست؟
o بازارگردانی و افزایش حجم معاملات سهام
o بازارگردان چه سودی می‌کند؟
o بازارگردان چه وظایفی دارد؟
o ارتباط بازارگردانی و عمق بازار

بازارگردانی چه نقشی در افزایش حجم معاملات بورس دارد؟

قبل از بررسی نقش بازارگردانی در افزایش حجم معاملات، لازم چند مفهوم اساسی آشنا شویم. همچنین باید بدانیم ضرورت فرایند بازارگردانی چیست و از چه طریق می‌تواند به بهبود عملکرد بورس کمک کند.

گره معاملاتی چیست؟

همان ‌طور که می‌دانید یکی از بهترین قابلیت‌ها و جذابیت‌های بازار بورس، قابلیت نقدشوندگی آن است. به این معنی که شما به عنوان یک سرمایه‌گذار، در هر زمانی که به سرمایه یا پول خود احتیاج داشتید بدون هیچ استرس و دغدغه‌ای می‌توانید برای فروش سهام خود اقدام کنید. درخواست فروش خود را ثبت می‌کنید و اگر خریداری با همان قیمت وجود داشته باشد، معامله به سادگی و با سرعت انجام می‌گیرد. قیمت روز هر سهم نیز مشخص است و خریدار و فروشنده می‌دانند برای انجام معامله، چه قیمتی را باید ثبت کنند. به همین دلیل، بازار بورس نسبت به سایر بازارهای سرمایه‌گذاری مثل بازار مسکن و خودرو، دارای نقدشوندگی بسیار بالایی است.

به عنوان مثال زمانی که قصد فروش ماشین یا منزل خود را دارید ممکن است این پروسه حتی به چند ماه هم برسد تا این که خریدار واقعی پیدا شود، با چارچوب‌های مد نظر شما موافق باشد و ماشین یا منزل معامله شود. این موضوع در بازار بورس به هیچ عنوان مشهود نیست و زمانی که قصد فروش دارایی خود را داشته باشید در سریع‌ترین زمان ممکن این امر برای شما محقق خواهد شد. کمرنگ شدن عنصر نقدشوندگی، موجب ایجاد گره معاملاتی خواهد شد. این مسئله گاهی در بازار بورس نیز ایجاد می‌شود. زمانی که در مورد سهم‌ها صف خرید یا فروش طولانی تشکیل می‌شود، تعادل عرضه و تقاضا به هم می‌خورد و حجم معاملات کاهش می‌یابد.

صعود و نزول تند در بازار بورس چیست؟

همان ‌طور که در بهار و تابستان سال ۱۳۹۹ در بازار بورس شاهد بودیم، وضعیت تمام شرکت‌های بورسی در بازار بورس به بهترین حالت ممکن پیش می‌رفت و چندین ماه نقشه بازار بورس رنگ سبز به خود گرفته بود تا حدی که بعضی اوقات امکان تزریق پول و کسب سود برای کسی وجود نداشت. تقریبا تمام سهم‌ها و نقد شوندگی چیست؟ به خصوص سهم‌های ارزشمند در حالت صف خرید سنگین قرار داشتند و کسی امکان ورود به این سهم‌ها را نداشت. در این وضعیت هیچ کدام از سهام‌دارها هم حاضر به فروش سهم خود نبودند اما در طرف مقابل خریدار بسیار وجود داشت. در اصطلاح ما اینجا به یک گره معاملاتی برخورد کردیم یعنی تعداد زیادی خریدار وجود داشت اما فروشنده‌ای نبود. در این وضعیت ما شاهد صعود تند در بازار بورس بودیم.

درست چند ماه بعد از صعود تندی که در بازار بورس ایران شکل گرفته بود وضعیت برعکس شد و سهم‌ها در صف فروش سنگین فرو رفتند و در این وضعیت فروشنده بسیار وجود داشت اما کسی حاضر به خرید سهام در بازار بورس نبود. این حالت درست برعکس حالت بالا است و می‌توان گفت که اکثر سهم‌ها به اندازه ۵۰ الی ۶۰ درصد ازنظر قیمتی افت داشتند، در این حالت نزول تند را تجربه کردیم. این هم به نوعی یک گره معاملاتی بزرگ در فرآیند معاملات بازار بورس محسوب می‌شود. در چنین شرایطی نقش بازارگردانان در افزایش حجم معاملات و همچنین افزایش قابلیت نقدشوندگی بازار پررنگ‌تر دیده می‌شود.

بازارگردانی و افزایش حجم معاملات سهام

مهم‌ترین وظیفه بازارگردان به نوعی روان کردن و به تعدیل رساندن معاملات است. بازارگردان یا صندوق بازارگردانی در اصل یک شخص حقوقی است که نقدینگی بسیاری در اختیار دارد. زمانی که یک سهم در بازار بورس در حال تشکیل صف فروش است، بازارگردان وارد صحنه می‌شود و با خرید سهم‌های فروشندگان از این امر جلوگیری می‌کند. با این کار بازارگردان سهم‌های فروشندگان را به نوعی نقد کرده و از تشکیل صف فروش در بازار نیز جلوگیری می‌کند.

همان ‌طور که اشاره کردیم، بازارگردان نقدینگی فراوانی و سهم‌های زیادی از شرکت را در اختیار خواهد داشت. زمانی که معاملات به گونه‌ای انجام شود که سهم مد نظر را به سمت صف خرید سوق دهد، بازارگردان با فروش سهم‌های خود از این اتفاق جلوگیری می‌کند و مانع تشکیل صف سنگین خرید در معاملات خواهد شد. در کل فعالیت بازارگردان به منظور افزایش نقدینگی و حجم معاملات در بازار بورس است. از این طریق، ارزش واقعی سهم‌ها نیز حفظ می‌شود.

بازارگردان چه سودی می‌کند؟

گذشته از نقش بازارگردانان در افزایش حجم معاملات و افزایش قابلیت نقدشوندگی، آن‌ها از فعالیت‌های خود سود نیز به دست می‌آورند؛ هر چند که هدف اصلی‌شان کسب سود نیست. یکی از عرصه‌های کسب سود بازارگردان‌ها این است که سهم‌هایی را که خریداری کرده‌اند، با کمی بیشتر از قیمت خرید خود، به فروش برسانند. ممکن است این اختلاف قیمت نسبت به قیمت خرید خودشان چندان زیاد نباشد اما چون حجم معاملات‌شان به شدت زیاد است، در نهایت رقم چشم‌گیری خواهد بود. شایان ذکر است که برخی از عملیات و فرآیندهای بازارگردانی نیز زیان‌ده هستند، به این شکل که مثلا زمانی که سهم به سمت صف خرید خیز برمی‌دارد بازارگردان مجبور است دارایی سهام خود را حتی با قیمت برابر یا پایین‌تر از خرید خود به فروش برساند. به منظور کنترل این زیان، بازارگردان به ازای خدماتی که ارائه می‌هد به نوعی کارمزد دریافت می‌کند.

بازارگردان چه وظایفی دارد؟

تا این بخش از مقاله با قسمت اصلی وظایف بازارگردان آشنا شدید و در این بخش به صورت خلاصه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

اقدام برای خرید و فروش سهام به منظور محدود کردن دامنه نوسان قیمت در خلال معاملاتی که انجام می‌شود.

تلاش برای افزایش نقدشوندگی سهام با استفاده از به تعدیل رساندن جریان معاملات و جلوگیری از تشکیل صف‌های سنگین خرید و صف فروش

بررسی دائم و کنترل قیمت سهام به منظور جلوگیری از بروز نوسان‌های شدید در معاملات

حفظ نقدینگی در بازار که باعث اطمنیان سرمایه‌گذاران خواهد شد.

ارتباط بازارگردانی و عمق بازار

بحث بازارگردانی در ایران به عنوان یک مقوله جدید نیست و از قبل در بورس کالا وجود داشته است. در حال حاضر در کشور ۳۸ صندوق مجاز به منظور بازارگردانی وجود دارند که با مجوز رسمی از سازمان بورس فعالیت می‌کنند و شرکت‌های بورسی موظف به انتخاب آن‌ها هستند. اکنون این امر به یک الزام برای شرکت‌های بورسی تبدیل شده است و همین مسئله باعث می‌شود یک گام مهم در راستای عمق بخشیدن بازار بورس برداشته شود.

این نکته را در نظر داشته باشید که هرچقدر عمق بازار بیشتر باشد، موج‌های هیجانی که به وجود می‌آیند تاثیر نقد شوندگی چیست؟ کمی روی بازار خواهند داشت و همین امر به عنوان هدف اصلی تلقی می‌شود. تخصیص بازارگردان به شرکت‌های بورسی در حال حاضر یکی از امور مهم در بازار سرمایه به شمار می‌آید؛ چرا که با انجام این کار اعتماد مردم و سهام‌داران به این بازار مجدد تقویت خواهد شد و به دنبال آن حجم معاملات افزایش می‌یابد، ریسک نقدشوندگی کمتر می‌شود و با افزایش حجم معاملات شاهد رشد شاخص بورس خواهیم بود

کلام آخر

نقش بازارگردانان در افزایش حجم معاملات بورس را بررسی کردیم. بازارگردانی سهام به صورت کلی به منظور روان کردن جریان معاملات در بازار بورس صورت می‌گیرد. فرآیند بازارگردانی در بورس کالا در حال انجام است و بعضی از سهم‌های بازار بورس نیز بازارگردان دارند. طبق آخرین اخبار منتشر شده از جانب سازمان بورس این فرآیند به صورت جدی‌تر پیگیری خواهد شد و سهم‌های بیشتری بازارگردان خواهند داشت. در صورت استفاده شرکت‌های بورسی از خدمات بازارگردانی، حجم معاملات به شکل چشم‌گیری افزایش خواهد یافت و دیگر شاهد صف‌های خرید و فروش سنگین در بازار نخواهیم بود. در این صورت، گره‌ معاملاتی در بازار بورس معنی و مفهومی نخواهد داشت. این وضعیت امنیت خاطر سرمایه‌گذاران را افزایش می‌دهد و میزان سرمایه‌گذاری در بازار بورس را بیشتر می‌کند.

نقد شوندگی چیست؟

🔹 یکی از مهم‌ترین‌ مزایای بازار سهام نقدشوندگی بالا است. نقدشوندگی یکی از معیارهای مهم جهت سرمایه‌گذاری است که سرعت نقد شدن سرمایه افراد را تعیین می‌کند و همواره موردتوجه سرمایه‌گذاران است. به عبارت دقیق‌تر، نقدشوندگی پایین، پیامدهای منفی را به‌همراه دارد؛ از سویی جذابیت خرید سهام در این شرایط کاهش می‌یابد (سرمایه‌گذار تمایلی به خرید سهامی که از نقد‌شدن سریع آن واهمه دارد، نخواهد داشت) و از طرف دیگر، نوسانات هیجانی قیمت‌ها به علت سطح پایین حجم معاملات رقم می‌خورد.
🔹 در این راستا برای سنجش میزان نقدشوندگی نسبت‌های گوناگونی محاسبه می‌شود. در این میان نسبت گردش نقدینگی (turnover ratio) یکی از معروف‌ترین نسبت‌های مزبور است. نسبتی که توضیح‌دهنده توانایی بازار در جذب معاملات بزرگ بدون ایجاد نوسان شدید در قیمت‌ها است. این نسبت را می‌توان با تقسیم جمع ارزش معاملات یک بازار بر متوسط ارزش کل آن بازار در یک دوره زمانی خاص محاسبه کرد.
🔹 تفسیر نسبت گردش نقدینگی از این قرار است که چنانچه این رقم ۱۰۰ درصد باشد، یعنی در بازه مشخص مورد بررسی، تمامی سهام معامله‌شده در بازار حداقل یک‌بار دست به دست شده‌اند. یافته‌های این بررسی نشان می‌دهد در ۱۰ سال گذشته همواره نسبت مذکور برای بورس تهران کمتر از ۳۸ درصد بوده است. به عبارتی تمام سهام معامله شده در بازار در طول یک‌سال ۳۸/ ۰ بار دست‌به‌دست می‌شوند. این در حالی است که میانگین جهانی این نسبت فراتر از ۱۰۰ درصد بود. از این‌رو فاصله قابل‌توجهی میان بورس تهران با استانداردهای بین‌المللی وجود داشت.

نقد شوندگی چیست؟

سرمایه ی در گردش (به انگلیسی Working Capital) و نقدینگی از اصطلاحات پرکاربرد حسابداری بشمار می روند و به اختلاف بین دارایی های جاری و بدهی های جاری اطلاق می شود. برای آشنایی بیشتر با مفهوم سرمایه ی در گردش و پارامترهای تاثیرگذار، با لایواکانتینگ همراه شوید.

سرمایه ی در گردش چیست؟

سرمایه در گردش به صورت اختلاف دارایی های جاری و بدهی های جاری تعریف می شود. برای مثال اگر یک شرکت دارایی جاری به ارزش 90.000 ریال داشته باشد و بدهی جاری آن 80.000 ریال باشد؛ سرمایه در گردش این شرکت 10.000 ریال خواهد بود.

به یاد داشته باشید که سرمایه در گردش یک مقدار است. برخی فاکتورها که مقدار سرمایه در گردش را تعیین میکنند عبارتند از:

-آیا شرکت نیاز به انبار دارد یا خیر

- مشتریان چقدر سریع وجه مربوط به کالا و خدمات دریافت شده را پرداخت می کنند

- شرکت به چه سرعتی می بایست به تامین کنندگان خود پرداخت انجام دهد

- توانایی شرکت برای تامین منابع مالی

سرمایه در گردش می تواند با عوامل زیر افزایش یابد:

- معاملات تجاری سودآدر

- فروش دارایی های بلندمدت

- وام های بلندمدت

- سرمایه گذاری توسط مالکان

سرمایه در گردش در اثر عوامل زیر کاهش می یابد:

- معاملات تجاری غیرسودآور

- خرید دارایی های بلندمدت

- پرداخت مجدد بدهی های بلندمدت

- توزیع پول نقد به مالکان

سرمایه در گردش در مقایسه با نقدینگی

یک خرده فروش، یک توزیع کننده و یا شرکت تولیدی می تواند مقدار نقد شوندگی چیست؟ زیادی سرمایه در گردش داشته باشند. با این حال؛ اگر بیشتر دارایی های جاری آن به صورت آهسته در انبار در گردش باشند؛ شرکت، نقدینگی کافی برای پرداخت تعهدات خود در زمان های مقرر شده را نخواهد داشت. به طور مشابه اگر شرکت امکان جمع آوری حسابهای دریافتنی خود را نداشته باشد؛ نقدینگی کافی برای پرداخت تعهدات و بدهی های خود ندارد.

در مقابل؛ شرکتی را در نظر بگیرید که محصولات معتبر را به صورت آنلاین می فروشد و مشتریان پرداخت ها را با استفاده از کارتهای بانکی انجام می دهند. به علاوه، تامین کنندگان به شرکت اجازه می دهند که مبلغ محصولات خریداری شده را 60 روز پس از خرید محصولات بپردازد. این شرکت ممکن است سرمایه در گردش کمی داشته باشد اما نقدینگی مورد نیاز را دارد.

نسبتهای مالی و سایر معیارها

نسبت های مالی و معیارهای مرتبط با سرمایه در گردش و نقدینگی وجود دارد که شامل:

• مقدار سرمایه در گردش
• نسبت جاری
• نسبت سریع
• نسبت گردش حسابهای دریافتنی
• نسبت گردش انبار
• فروش روزانه انبار
• نقدینگی حاصل از فعالیت های عملیاتی
• نسبت جریان نقدینگی عملیاتی

مولفه های سرمایه در گردش

سرمایه در گردش (با عنوان سرمایه در گردش خالص نیز شناخته می شود) به صورت اختلاف دارایی جاری و بدهی جاری تعریف می شود. بنابراین یک شرکت با 120.نقد شوندگی چیست؟ 000 دارایی جاری و 90.000 ریال بدهی جاری، 30.000 ریال سرمایه در گردش دارد. یک شرکت با 10.000 ریال دارایی جاری و 10.000 ریال بدهی جاری؛ سرمایه ی در گردش ندارد. همانطور که میبینید؛ سرمایه در گردش یک مقدار است هرچند که معمولا به عنوان بخشی از نسبت های مالی بررسی می شود.

دارایی جاری

بخش عمده ای از سرمایه در گردش، دارایی های جاری است. تعریف کوتاهی از دارایی جاری عبارت است از پول نقد شرکت به اضافه منابع دیگری که انتظار می رود تا طی یک سال آینده به پول نقد تبدیل شود.

مثال هایی از دارایی های جاری:

- نقد شوندگی چیست؟ پول نقد و معادل آن

- سرمایه گذاری موقت

- هزینه های پیش پرداخت

بدهی های جاری

یکی دیگر از مولفه های اصلی سرمایه ی در گردش، بدهی های جاری می باشد. تعریف کوتاه بدهی های جاری عبارتند از : تعهدات شرکت که می بایست پیش از یکسال به آن عمل شود.

مثال هایی از بدهای جاری:

- مبالغ وام های سرمایه گذاری که می بایست طی یکسال بازپرداخت شوند.

- مالیات بر حقوق و دستمزد کارکنان

- هزینه ها / بدهی ها تحقق یافته اما پرداخت نشده (تعمیرات؛ تجهیزات و . )

- سپرده های مشتریان و درآمد معوقه

در صورتی که تضمینی وجود دارد که بدهی جاری با بدهی بلند مدت جایگزین می شود؛ می بایست به عنوان بدهی بلند مدت گزارش شود.

انواع دارایی و انواع بدهی در حسابداری را بشناسید

بورس چیست ؟ (معرفی انواع بورس و نهاد های مرتبط با آن در ایران)

از زمان‌های گذشته مردم یک جامعه نیازمند معامله با یکدیگر بوده‌اند؛ این معاملات بین طرفین به صورت گسترده‌تر شکل گرفته و بازار را تشکیل می‌دهد؛ به محل یا مکانی که عده‌ای به ‌عنوان فروشنده محصول کالای خود را عرضه می‌کنند و در قبال آن، پول یا کالایی دریافت می‌کنند، بازار می گویند. بورس همانند دیگر بازار ها است که از 3 رکن دارایی‌ها، فروشندگان و خریداران تشکیل شده است، با این تفاوت که مکان ثابت و مشخصی نیست. بیشتر در قالب شبکه اینترنتی انجام می‌شود و اینکه دارایی مورد معامله شامل سهام، اوراق مشارکت و … می‌باشد. در بورس برخلاف دیگر بازارها دارایی مورد معامله جنبه فیزیکی ندارد و جنبه مالی دارد؛ پس این سوال برای افراد پیش می‌آید که آیا سرمایه‌گذاری در چنین بازاری خوب است یا خیر؟

مزایای بورس :

کسب درآمد

یکی از اهداف هر فرد کسب سود از بازار است. در بازار بورس سهام‌دار یا سرمایه‌گذار به 2 طریق می‌تواند کسب درآمد کند.

روش اول: دریافت سود نقدی شرکت‌ها

روش دوم: افزایش قیمت سهام که این روش بیشتر مد نظر است در بین سهام داران

امنیت و شفافیت در معاملات

یکی از مهم‌ترین مزایای سرمایه‌گذاری در بورس ، امنیت در سرمایه‌گذاری و برخورداری از حمایت قانون و مقررات است. همچنین شرکت‌هایی که در آنها سرمایه‌گذاری می‌کنید موظف هستند که همه اطلاعات مهم خود مانند اطلاعات مالی، برنامه‌ها و… را به بورس اعلام کنند.

حفظ ارزش نقد شوندگی چیست؟ پول در مقابل تورم

تورم هر ساله به خصوص در کشور ما رشد کرده و هر ساله ارزش پول نقد کم‌تر می‌شود؛ به طور مثال ارزش 5 میلیون تومان در سال 1389 خیلی بیشتر از ارزش 5 میلیون تومان در سال 1399 است؛ اما چگونه با سرمایه‌گذاری در بازار بورس ارزش پول ما در مقابل تورم حفظ می‌شود؟ افراد با خرید سهام یک شرکت در واقع به نسبت سهمی که خریداری کرده‌اند، در منافع این شرکت یعنی دارایی‌های شرکت و همچنین سود و زیان آن سهیم می‌شوند. در طول زمان، ارزش دارایی‌های شرکت متناسب با تورم افزایش می‌یابد و شرکت در اثر فعالیت‌های اقتصادی که انجام می‌دهد سود قابل قبولی به دست می‌آورد. در نتیجه افرادی که اقدام به خرید سهام شرکت‌ها می‌کنند می‌توانند از سرمایه خود در مقابل تورم محافظت کنند.

قابلیت نقد شوندگی بالا

یکی از مشکلات دیگر بازارها نقد شوندگی کم در آن‌هاست؛ اما نقد شوندگی چیست؟ نقد شوندگی یعنی آنکه در کم‌ترین زمان ممکن بتوان دارایی‌های خود را با پول معامله کرد یا بطور کلی بتوانیم بفروشم؛ فرض کنید شما یک ماشین یا ملک دارید و بنا به دلیلی نیازمند پول نقد می‌شوید. پس باید دارایی خود را بفروشید، اما سختی‌هایی پیش رو دارید که خریدار پیدا شود، قیمت روز دارایی شما چقدر است و ….. .

اما در بازار بورس در چند ثانیه می‌توان تمام دارایی خود را نقد کرد و اینکه از قیمت روز دارایی خود خبر دارید و امنیت خیلی بالایی در معامله برقرار است.

هدایت سرمایه های سرگردان به سمت سرمایه گذاری های هدفمند

سرمایه های سرگردان مردم عادی با ورود به بورس به سمت سرمایه گذاری های هدفمند و مطمئن روانه می‌شود و باعث رونق اقتصاد می گردد.

استفاده از سرمایه گذاری های خرد و کوچک تا بسیار بزرگ

افرادی که وارد بازار بورس می‌شوند برخلاف دیگر بازارها که به سرمایه اولیه نسبتا زیادی نیاز دارند با سرمایه کوچکی می‌توانند شروع به کار و سرمایه‌گذاری کنند.

مستمر و مداوم بودن بازار

بازار بورس یک بازار مستمر و مداوم است که امکان سرمایه گذاری های کوتاه مدت، میان‌مدت و بلندمدت را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند.

وجود اوراق بهادار با ریسک و بازدهی های مختلف

در بازار بورس، اوراق بهادار متفاوتی با درصد بازدهی متفاوت و میزان ریسک پذیری متفاوت وجود دارد که این بستر را فراهم کرده است تا هر فرد بتواند با میزان ریسک پذیری که دارد در این بازار سرمایه‌گذاری کرده و کسب درآمد کند.

بورس بازاری است که در آن دارایی‌های مختلف مورد معامله قرار می‌گیرد؛ از این رو، انواع بازارها را می‌توان به سه دسته‌ی کلی زیر طبقه‌بندی کرد:

1- بورس کالا

بازاری که در آن خرید و فروش کالاهای معین صورت می‌گیرد و به طور منظم و دائم فعال است، بورس کالا نام دارد. در بورس کالا معمولا مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می‌گیرد. هر بورس کالایی را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار می‌گیرد، نام‌گذاری می‌کنند؛ مثل بورس نقد شوندگی چیست؟ نفت و بورس گندم.

2- بورس ارز

در بورس ارز، همان طور که از نام آن مشخص است، کار خرید و فروش پول‌های خارجی انجام می‌گیرد. این بورس در کشور ما فعال نیست؛ اما در کشورهای پیشرفته فعالیت چشم‌گیری دارد.

3- بورس اوراق بهادار

در بورس اوراق بهادار دارایی‌های مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت و… مورد معامله قرار می‌گیرد.

کار اصلی بورس اوراق بهادار این است که زمینه‌ای فراهم می‌آورد تا دو گروه از مردم، به طور قانونی، در یک فعالیت اقتصادی شریک و علاوه بر تامین نیازهای یکدیگر، از منفعت و سود این فعالیت بهره‌ مند شوند.

نهاد های بورسی:

شورای عالی بورس

شورای عالی بورس، بالاترین رکن بازار اوراق بهادار است و مهم‌ترین وظیفه آن تصویب سیاست‌های کلان و خط مشی‌های بازار و همچنین اعمال نظارت بر اجرای قانون بازار اوراق بهادار است. اعضای شورای بورس شامل وزیر امور اقتصاد و دارایی در سمت ریاست شورا، وزیر بازرگانی، رئیس بانک مرکزی، روسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در سمت دبیر شورا و سخنگوی سازمان، ۳ نفر خبره مالی از بخش خصوصی با مشورت تشکل‌های حرفه‌ای بازار به پیشنهاد وزیر امور اقتصاد و دارایی و تصویب هیئت وزیران، یک نفر خبره از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذی‌ربط و تصویب هیئت وزیران برای هر بورس کالایی

سازمان بورس

یک موسسه عمومی غیر دولتی است که به وسیله یک هیئت مدیره ۵ نفره که از میان کارشناسان بخش غیردولتی که دارای حسن شهرت و تجربه در رشته مالی هستند با پیشنهاد رئیس شورا و تصویب شورا انتخاب می‌شوند، اداره می‌شود. بر اساس قانون بازار اوراق بهادار این نهاد ایجاد شده تا زیر نظر شورای عالی بورس به تدوین قوانین و مقررات و نظارت بر اجرای آن‌ها و سایر وظایف تعیین‌شده در قانون بازار بورس و اوراق بهادار می‌پردازد. به عبارت دیگر مقام ناظر در بازار اوراق بهادار ایران به دو نهاد شورای عالی بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار تقسیم می‌شود.

بورس اوراق بهادار تهران

یک شرکت سهامی عام انتفاعی است که عملیات اجرایی بازار اوراق بهادار را برعهده دارد. از مهم‌ترین وظایف این نهاد می‌توان به مواردی از قبیل تشکیل، سازماندهی و اداره بازار اوراق بهادار، پذیرش اوراق بهادار، وضع و اجرای ضوابط حرفه‌ای و انضباطی برای اعضا و نظارت بر فعالیت آن‌ها و نظارت بر حسن انجام معاملات اوراق بهادار پذیرفته‌شده اشاره کرد. اداره بورس اوراق بهادار تهران بر عهده هیئت مدیره ۷ نفره است که اعضای آن ‌را مجمع عمومی انتخاب می‌کند. اعضا برای مدت ۲ سال انتخاب می‌شوند. اداره امور اجرایی هم بر عهده مدیرعامل شرکت است که توسط هیئت مدیره انتخاب می‌شود.

بورس کالای ایران

بازار متشکل و منسجمی است که تعداد زیادی از عرضه کنندگان، کالای خود را در آن عرضه می‌کنند.

این کالاها توسط کارشناسان قیمت‌گذاری شده و سپس به خریداران فروخته می‌شود. از مهم‌ترین اهداف بورس کالا می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود .

نقد شوندگی چیست؟
1. ایجاد بازاری قانونمند و سازمان یافته جهت تسهیل داد و ستد کالاها
2. سامان‌دهی بازار کالاها
3. کشف شفاف قیمت کالاها بر اساس تعامل و تقابل عرضه و تقاضا و نیاز بازار
4. برقراری امکان اعمال مدیریت ریسک در بازار
5. امکان انجام معاملات نقد، نسیه، سلف، آتی و اختیار با استفاده از ابزارهای نوین مالی
6. توسعه سرمایه‌گذاری و فراهم‌سازی تسهیلات مالی برای خرید و فروش
7. اطلاع رسانی درباره وضعیت بازار داخلی و خارجی کالاهای پذیرش شده

سایت کدال

سامانه جامع اطلاع‌رسانی ناشران اوراق بهادار تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار است. این سامانه الکترونیکی طبق ماده ۲، قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب اول آذر ۱۳۸۴ سازمان بورس و اوراق بهادار، برای حمایت از سرمایه‌گذاران و با هدف سامان‌دهی، حفظ و توسعه بازار شفاف و کارای اوراق بهادار به منظور نظارت بر حسن اجرای این قانون تشکیل شده است. در این سامانه اطلاعات دسته‌بندی شده شرکت‌ها در زمینه صورت‌های مالی دوره‌ای و میان دوره‌ای، گزارش مجامع شرکت‌ها، گزارش هیئت مدیره شرکت‌ها، اطلاعیه‌ها، پیش‌بینی درآمدها قرار دارد.

بازار گردان

بازارگردانان وظیفه حفظ مداوم و منظم بازار را برای سهام نماد یا نمادهایی خاص برعهده دارند. این نهاد مالی، در مواردی که سهام خاص خریدار ندارد در نقش خریدار و در مواردی که سهم خاص فروشنده نداشته باشد در نقش فروشنده در بازار فعالیت می‌کنند. طبق ماده ۱ قانون بازار اوراق بهادار بازارگردان، کارگزار معامله‌گری است که پس از دریافت مجوز لازم با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق بهادار معین و تحدید دامنه نوسان قیمت آن، به معامله آن اوراق می‌پردازد.

کارگزاران

کارگزاران به عنوان نهاد واسط بین خریداران و فروشندگان به معامله (داد و ستد) می‌پردازند و در مقابل، درصدی از ارزش ناخالص معامله را تحت عنوان حق (کارمزد) کارگزاری دریافت می‌کنند. شرکت‌های کارگزاری با اخذ مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار به ارائه خدماتی مانند مشاوره تخصصی، سبدگردانی، تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری، علاوه بر انجام معامله اوراق بهادار برای خریداران و فروشندگان می‌پردازند.

رتبه نقد‌شوندگی ۲۷۸ شرکت بورسی

دنیای اقتصاد - هدیه لطفی: سهام شناور آزاد یکی از متغیرهای اثرگذار بر افزایش نقدشوندگی، عمق و کارآیی بازار است. نقدشوندگی بیشتر مستلزم سطح سهام شناور آزاد بالاتر شرکت‌ها است. مطالعات هم نشان می‌دهد افزایش سهام شناور آزاد موجب کاهش امکان دستکاری قیمت، کاهش ریسک نقدشوندگی و تعیین منصفانه قیمت می‌شود. از سوی دیگر وجود سهام شناور آزاد کافی به‌منظور معامله روان در بورس امری لازم است. در ایران، همانند بسیاری از کشورها، بیشتر سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس در اختیار سهامداران عمده یا فعالان حقوقی قرار دارد.

دنیای اقتصاد - هدیه لطفی: سهام شناور آزاد یکی از متغیرهای اثرگذار بر افزایش نقدشوندگی، عمق و کارآیی بازار است. نقدشوندگی بیشتر مستلزم سطح سهام شناور آزاد بالاتر شرکت‌ها است. مطالعات هم نشان می‌دهد افزایش سهام شناور آزاد موجب کاهش امکان دستکاری قیمت، کاهش ریسک نقدشوندگی و تعیین منصفانه قیمت می‌شود. از سوی دیگر وجود سهام شناور آزاد کافی به‌منظور معامله نقد شوندگی چیست؟ روان در بورس امری لازم است. در ایران، همانند بسیاری از کشورها، بیشتر سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس در اختیار سهامداران عمده یا فعالان حقوقی قرار دارد.

براساس آمارهای غیررسمی، حدود ۸۰ درصد سهام در بورس تهران در اختیار مالکان عمده قرار دارد. این میزان از سهام در اختیار سهامدار عمده، در مقایسه با بسیاری از بازارهای مالی حتی در کشورهای در حال توسعه کاملا تامل‌برانگیز است. با وجود الزامات برای عرضه عمومی سهام، بسیاری از سهامداران کنترل‌کننده تمایل ندارند سهام شرکتشان در بازار عرضه شود. روز گذشته شاهد انتشار آخرین آمار از میزان سهام شناور آزاد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس برای دوره یک‌ساله منتهی به پایان سال ۹۵ بودیم. بررسی‌ها نشان می‌دهد از میان ۲۷۸ شرکت مورد بررسی، قند ثابت خراسان با در اختیار داشتن سهام شناور آزاد بیش از ۸۸درصد، بیشترین درصد سهم را در بازار دارد. ۲۲شرکت از سهام شناوری بین ۵۰ تا ۷۵ درصد برخوردار بودند و سهام شناور آزاد ۱۱۸ شرکت نیز نقد شوندگی چیست؟ در محدوده ۲۰ تا ۵۰ درصدی قرار دارد. نکته قابل توجه در این میان وجود ۱۳۷ شرکت بورسی دارای سهام شناور آزاد زیر ۲۰ درصد است. این موضوع نشان می‌دهد حداقل استانداردهای پذیرش در بورس توسط این شرکت‌ها رعایت نشده است. دو شرکت آلومینیوم ایران و کاشی نیلو با ضریب شناوری صفر نقد شوندگی چیست؟ به‌عنوان محدودترین شرکت‌ها شناخته و مطرح هستند. در مجموع میانگین ساده درصد سهام شناور آزاد ۲۷۸ شرکت مورد بررسی در سال ۹۵ ۲/ ۲۱ درصد بوده است.

نحوه محاسبه درصد سهام شناور

سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به آخرین درصد سهام شناور شرکت‌های بورسی، نحوه محاسبه درصد سهامداران مدیریتی و غیر‌مدیریتی در سهام شناور را اعلام کرد. براساس این گزارش، سازمان بورس عنوان کرده اشخاص حقیقی که به واسطه سهامداری خود، اقوام نسبی از طبقه اول و دوم یا اشخاص حقوقی تحت کنترل خود، در مجموع مساوی یا بیشتر از ۵ درصد سهام ناشر را داشته باشند، به‌عنوان سهامداران مدیریتی سهام شرکت‌ها شناخته می‌شوند. همچنین اشخاص حقوقی که به واسطه سهامداری خود، اشخاص حقوقی تحت کنترل یا اشخاص حقوقی با کنترل‌کننده مشترک مجموعا مساوی یا بیشتر از ۵ درصد سهام ناشر را داشته باشند نیز به‌عنوان سهامداران مدیریتی محسوب می‌شوند. در این دسته‌بندی سهامداران غیرمدیریتی اما به آن دسته از سهامداران ناشر که جزو سهامداران مدیریتی نباشند، اطلاق می‌شود. همچنین سازمان بورس اعلام کرده سهام شناور با احتساب ضریب شناوری که عبارت است از حاصل تقسیم تعداد روزهایی از دوره مالی ناشر که طی آن معاملات سهم در بازار عادی بیش از ۰۰۰۱/ ۰ تعداد سهام ناشر است، بر نصف روزهای معاملاتی آن دوره و حداکثر معادل یک بوده ارائه شده است. بر این اساس شروع دوره مالی برای تمامی شرکت‌ها به جزء عرضه شده طی دوره که متناسب با روز عرضه تا آخر دوره محاسبه شده که از تاریخ یکم فروردین ماه ۹۵ تا ۳۰ اسفند ماه ۹۵ در نظر گرفته شده است. سازمان بورس در اطلاعیه خود به بازار یادآور شده آن میزان از سهام شرکت‌هایی که بخشی از سهام آنها در اختیار شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی (سهام عدالت) است، به استناد تبصره ماده ۲ ابلاغیه فوق‌الذکر باید به میزان اقساط پرداخت شده به‌عنوان سهام شناور آزاد محسوب شوند که این موضوع در تاییدیه‌های مالیاتی صادره برای ناشران محاسبه و ارائه می‌شود. اما با توجه به عدم امکان خرید و فروش سهام مذکور در بورس، تمام سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در صورتی که مجموع درصد سهام شرکت‌های مذکور بالای ۵ درصد شده باشد به‌عنوان سهام مدیریتی محاسبه شده است.

بالاترین درصد در اختیار کدام شرکت‌ها است؟

بنابراین گزارش، سه رتبه نخست در جدول میزان سهام شناور آزاد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس به کارخانه‌های تولیدی و صنعتی ثابت خراسان با ۰۷/ ۸۸ درصد، بانک خاورمیانه با ۰۳/ ۷۵ درصد و تامین ماسه ریخته‌گری با ۲۲/ ۷۲ درصد اختصاص دارد. همچنین رتبه چهارم تا دهم به نام شرکت‌های کشت و صنعت پیاذر ۱۰/ ۷۰ درصد، فرآورده‌های نسوز آذر۵۹/ ۶۹ درصد، ایرکاپارت صنعت ۲/ ۶۲ درصد، بانک پاسارگاد ۸۴/ ۶۱ درصد، صنایع ‌جوشکاب‌یزد ۱۶/ ۵۸ درصد، سرمایه‌گذاری توسعه آذربایجان ۶۷/ ۵۷ درصد و صنایع سرما آفرین ایران با ۵۸/ ۵۷ درصد تعلق دارد. همچنین سرامیک‌های صنعتی اردکان، لبنیات کالبر، سرمایه‌گذاری نیرو، عمران و توسعه فارس، کربن ایران، سرمایه‌گذاری صنعت نفت، صنایع آذراب، صنعتی و کشاورزی شیرین خراسان، حمل و نقل توکا، سیمان‌ شاهرود، توسعه معادن روی ایران، زامیاد و تولیدی گرانیت بهسرام از جمله شرکت‌هایی بودند که درصد سهام شناور بالای ۵۰درصدی داشتند. این در حالی است که نگین طبس، سامان گستر اصفهان، سرمایه ‌گذاری خوارزمی، داروسازی کوثر، لیزینگ رایان سایپا، سایپا دیزل، صنایع شیمیایی سینا، سایپا شیشه و سرمایه‌‌گذاری ملت به همراه ۱۴نماد دیگر از دیگر شرکت‌های بورسی هستند که از سهام شناور بالای ۴۰ درصد درسال گذشته برخوردار بودند. همچنین بر اساس این گزارش، ۹۲ شرکت از سهام شناوری زیر ۴۰ درصد و بالاتر از ۲۰درصد برخوردارند که از جمله آنها می‌توان به شرکت‌های سیمان‌ دورود، سرمایه‌‌گذاری توسعه صنعتی ایران، سیمان شرق، صنایع ریخته‌گری ایران، سرمایه‌گذاری پارس توشه، تکنوتار، قند نیشابور، گروه بهمن، نفت بهران، الکتریک خودروشرق، گروه کارخانه‌های تولیدی نورد آلومینیوم، فرآوری مواد معدنی ایران و سیمان فارس و خوزستان اشاره کرد.

10 شرکت با پایین‌ترین سهام شناور

اما از میان ۱۰ شرکت دارای پایین‌ترین رتبه درصد سهام شناور آزاد شرکت‌های بورسی می‌توان به شرکت‌های سیمانی از جمله سیمان ایلام‌، سیمان آرتا اردبیل، سیمان ‌فارس‌، صنایع سیمان دشتستان، سیمان‌ سفید نی‌ریز و همچنین شرکت‌های کارخانه‌های نساجی بروجرد، داروپخش، خدمات انفورماتیک، آلومینیوم ایران و کاشی نیلو اشاره کرد. در میان ۱۳۷ شرکت بورسی دارای سهام شناور آزاد زیر ۲۰ درصد، اسامی شرکت‌های بزرگ و مطرح هم به چشم می‌خورد. از جمله آنها می‌توان شرکت‌های صنایع پتروشیمی خلیج فارس با سهام شناوری ۸۱/ ۰ درصدی، گروه صنعتی ملی با سهام شناوری ۹۹/ ۰ درصدی، کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با سهام شناوری ۹۸/ ۱ درصدی، مخابرات ایران با سهام شناوری ۷/ ۲ درصدی، گروه مدیریت سرمایه‌گذاری امید با سهام شناوری ۹۱/ ۲ درصدی، بانک اقتصاد نوین با سهام شناوری ۵۲/ ۳ درصدی، سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین با سهام ۶/ ۴ درصدی، گروه مپنا با سهام ۱۸/ ۵ درصدی، بیمه ملت و نفت سپاهان هر کدام با سهام شناور ۴/ ۵ درصدی و پالایش نفت تهران با سهام ۱۱/ ۶ درصدی را نام برد.

سهام شناور آزاد چیست و در عمل چگونه تعیین می‌شود؟

بنا به تعریف، سهام شناور آزاد به نسبتی از سهام یک شرکت که در بازار قابل معامله است و با اهداف مدیریتی از سوی سهامداران کنترل‌کننده نگهداری نمی‌شود و در فرآیند معاملات حضور دارد، گفته می‌شود. عرضه و تقاضای این بخش از سهام است که قیمت سهام شرکت را تعیین می‌کند و قابلیت نقدشوندگی سهام را نشان می‌دهد و بخش بلوکه شده به‌دلیل عدم حضور در فرآیند عرضه و تقاضای روزانه، در نوسان و تعیین قیمت سهام تاثیری ندارد. موسسه مورگان استنلی، سهام شناور آزاد را به‌صورت درصدی از سرمایه شرکت که به‌منظور خرید در دسترس سرمایه‌گذاران بین‌المللی قرار دارد، تعریف می‌کند. این موسسه تاکید می‌کند که سهام شناور آزاد نسبتی از سهام یک شرکت است که در بازار قابل معامله است و با اهداف مدیریتی توسط سهامداران استراتژیک نگهداری نمی‌شود. موسسه مزبور، سهامداران را در یک تقسیم‌بندی کلی به ‌دو دسته سهامداران استراتژیک و غیراستراتژیک تقسیم می‌کند: سهامداران استراتژیک، معمولا با اهداف مدیریتی و بلندمدت در سهام شرکت‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند و سهام متعلق به آنها سهام شناور آزاد تلقی نمی‌شود. معمولا این سهامداران عبارتند از: دولت، شرکت‌های وابسته به دولت، صندوق‌های سرمایه‌گذاری دولتی، مدیران و اعضا، هیات‌مدیره شرکت و بستگان آنها، موسسان شرکت، کارکنان شرکت و شرکت‌های زیرمجموعه.

سهامداران غیراستراتژیک، سهامدارانی هستند که هدف اصلی آنها از خرید و فروش کسب سود است و از خرید سهام یک شرکت اهداف مدیریتی ندارند. معمولا این سهامداران عبارتند از: اشخاص حقیقی و حقوقی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های بازنشستگی، شرکت‌های بیمه، صندوق‌های تامین اجتماعی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری پرمخاطره. در ایران نیز سهام شناور آزاد از اوایل دهه ۸۰ جنبه قانونی و مقرراتی پیدا کرد و از آن سال‌ها سهام شناور آزاد شرکت‌ها محاسبه و منتشر ‌شد. تعیین درصد دقیق سهام شناور آزاد شرکت‌ها همواره چالش‌برانگیز بوده است و به همین دلیل، تغییراتی را در نحوه محاسبه آن شاهد هستیم.