بیت کوین
هزاران سال قبل پس از آنکه انسان‌های غارنشین شروع به کشاورزی و دامداری کردند، با چالش‌های جدیدی روبرو شدند. نیاز به غذا و خوراک برای انسان‌های اولیه که اساسی‌ترین نیاز آنها به شمار می‌رفت، اغلب با شکار حیوانات و یا استفاده آنها از میوه‌ها و گیاهان رفع میشد. با شروع دامداری و پرورش حیوانات، و از سوی دیگر کشاورزی و کاشت بذر گیاهان خوراکی، محصولاتی که به دست انسان‌ها پرورش و تولید میشد نیز افزایش یافت. با افزایش این محصولات و با توجه به اینکه بسیاری از این مواد غذایی دارای طول عمری بودند که پس از گذشت این زمان فاسد می‌شدند، انسان به مبادله کالا با کالا روی آورد که مقدمه‌ای برای پیدایش پول بود.
مبادله کالا با کالا مشکلاتی داشت که از جمله آنها میشد به سختی حمل کالاهای مورد معاوضه و اختلاف در ارزش آنها اشاره کرد. کشاورزی که می‌خواست از یک دامدار گوسفندی بگیرد، دقیقا نمی‌دانست که در ازای آن باید چند کیسه گندم به او بدهد. همین مشکلات سبب ایجاد ابزار واسطه‌ای به نام پول شد که شکل آن در طول زمان بارها تغییر یافت.
مردم هر منطقه از کره خاکی از پول‌های مخصوص ناحیه خودشان که اغلب به طور مستقیم از طبیعت به دست آمده بود، استفاده می‌کردند. در برهه‌ای از تاریخ، نمک در بسیاری از مناطق به عنوان ابزار واسطه‌ای که ارزش کالاهای مختلف را مشخص می‌کرد، در برخی مناطق از صدف‌های دریایی و حتی در یک دوره زمانی از پنبه هم به عنوان پول استفاده شد. اما هر یک از این پول‌ها پس از اینکه منبع سرشاری از آنها کشف میشد، بی‌ارزش تلقی شده و کنار گذاشته می‌شدند.
چرخه تکامل پول با روی کار آمدن و کنار رفتن انواع پول‌ها ادامه یافت تا اینکه به سکه‌های فلزی طلا و نقره رسید. این فلزات به دلیل دوام، محدود بودن منابعشان و اینکه جعل کردن آنها سخت بود، برای بیش از هزار سال به عنوان پول در امپراتوری‌ها و حکومت‌های مختلفی که روی سکه‌ها عکس پادشاهانشان حک شده بود، استفاده شدند. اما سکه‌های فلزی هم مشکلات خاص خودشان را داشتند، حمل آنها به دلیل وزن سنگینشان، چالش متوجه سکه‌های فلزی بود. برای حل مشکل حمل کردن سکه‌های فلزی مراکزی به وجود آمدند که با دریافت سکه‌های فلزی، رسیدها و اسناد کاغذی را به تجار می‌دادند که نشان می‌داد در ازای آن می‌توانند سکه‌های فلزی را تنها با دادن این رسیدها در مراکز دیگر دریافت کنند.
تکامل این رسیدهای کاغذی به چیزی که هم‌اکنون به عنوان اسکناس می‌شناسیم ختم شد. در ابتدا ارزش هر اسکناس توسط مقدار خاصی از فلزات گرانبها تعیین میشد اما امروزه دیگر اینطور نیست. بهتر است بدانید که اسکناس‌های امروزی که با آنها خرید می‌کنید و یا در حساب بانکی نگه می‌دارید، پشتوانه‌ای ندارند و به همین دلیل به آنها پول‌های بدون پشتوانه یا فیات گفته می‌شود. به عبارتی علت اینکه پول‌های کاغذی امروزی یا اعداد و ارقام دیجیتالی حساب بانکی‌تان ارزشمند هستند، به اعتبار دولتی که آنها را چاپ و منتشر می‌کند برمی‌گردد. در واقع ارزش پول‌های امروزی ما با کنترلی که دولت‌ها بر روی آن می‌توانند اعمال کنند، تعیین می‌شود. اما بیت کوین در تاریخچه مختصری که از پیدایش و تکامل پول گفتیم چه جایگاهی دارد؟ و اینکه چرا باید آن را ادامه‌دهنده این چرخه دانست؟
تعریف Bitcoin
بیت کوین و کریپتوکارنسی‌های دیگر، خطوطی از رمزهای رایانه‌ای هستند که ارزش پولی دارند. این خطوط رمز با رایانه‌های قوی و مصرف انرژی برق بسیار زیادی تولید می‌شوند. به کریپتوکارنسی‌ها، ارز دیجیتال هم گفته می‌شود.
این ارزها، شکلی از پول‌های دیجیتالی هستند که با محاسبات ریاضیاتی پیچیده خلق می‌شوند. شاید سوال کنید که معنای کریپتو در واژه کریپتوکارنسی یعنی چه و از کجا می‌آید. این واژه از کریپتوگرافی گرفته شده است. کریپتوگرافی به فرایندی گفته می‌شود که خلق سکه‌های جدید را حفاظت می‌کند.
نکته مهمی که درباره بیتکوین و ارزهای مشابه آن وجود دارد، نبود نظارت‌های مرکزی بر آنهاست. به عبارت بهتر، هیچ دولت، نهاد و ارگانی روی این ارزها نظارت ندارد و در بستر شبکه‌ای کاملا آزاد، بی‌سانسور و بی‌مانع فعالیت می‌کنند.
چه کسی بیت کوین را ساخته است؟
بیت کوین اواخر سال ۲۰۰۸ متولد شد. احتمالا بحران مالی بزرگ سال ۲۰۰۸ و اتفاقات مربوط به آن دوران را از اخبار به یاد داشته باشید. در همین دوران بود که فرد یا گروه ناشناسی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو، مقاله‌ای را به تعداد زیادی از متخصصین علم رمزنگاری ارسال کرد که در آن از پول الکترونیکی جدیدی صحبت کرده بود. ساتوشی ناکاموتو در این مقاله که از به عنوان وایت پِیپِر هم یاد می‌کنند، بیت کوین و نحوه کار کردن آن را شرح داده بود.
پشتوانه آن چیست ؟
حتما این سوال برای شما هم پیش آمده که پشتوانه بیت کوین چیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که هیچ چیز؛ بیت کوین پشتوانه‌ای ندارد! با اینکه پشتوانه می‌تواند یک واژه غلط‌انداز باشد اما یک سوال، پول‌هایی که هر روز از آنها استفاده می‌کنید و ارزهایی مانند دلار و یورو به نظرتان چه پشتوانه‌ای دارند؟ پاسخ این سوال هم همان هیچ چیز است.
بیت کوین مانند پول‌های امروزی توسط فلزات گرانبهایی مثل طلا یا کالاهای قابل مبادله، پشتوانه‌سازی نشده است. ارزش بنیادین بیت کوین و ارزهای بی‌پشتوانه از اعتماد مردمی ناشی می‌شود که به ارزشمند بودن آنها اعتقاد دارند. همانطور که شما این موضوع را باور دارید که می‌توانید اسکناس‌هایتان را به مغازه بدهید و اجناس مورد نیازتان را بخرید، مغازه‌دار نیز به همین ترتیب می‌داند که با دادن این اسکناس‌ها می‌تواند کالاهای مورد نیازش را بخرد، این اسکناس‌ها به این ترتیب در جامعه دست به دست می‌شوند.
بیتکوین تحت کنترل چه کسی است؟
بیت کوین بر خلاف پول‌های امروزی که عرضه و توزیع آنها در اختیار دولت‌هاست، در کنترل هیچ فرد، گروه و یا سازمان خاصی نیست. افرادی که وارد شبکه این ارز دیجیتال می‌شوند، باید قوانین مربوط به شبکه را بپذیرند. این قوانین به صورت کدهای برنامه‌نویسی است که در اینترنت توسط همه قابل مشاهده است.
گروه‌های مختلفی در شبکه بیت کوین حضور دارند که از جمله مهمترین آنها می‌توان به استخراج‌کنندگان (همان افرادی که احتمالا عکس آنها را با بیل و کلنگ دیده باشید که در اصل هیچ شباهتی هم به این عکس‌ها ندارند!)، توسعه‌دهندگان (برنامه‌نویسانی که مسئولیت بهبود نرم‌افزار بیت کوین را به صورت داوطلبانه بر عهده گرفته‌اند) و نودهای شبکه (دستگاه‌هایی که به شبکه متصل شده‌اند) اشاره کرد.
هر یک از این گروه‌ها وظیفه خاصی در شبکه بر عهده دارد؛ برای مثال استخراج‌کنندگان یا ماینرها کار تایید انتقال بیت کوین‌ها که به آن تراکنش هم گفته می‌شود، را در شبکه انجام می‌دهند. یا توسعه‌دهندگان به صورت داوطلبانه مسئول ارتقای نرم افزار بیت کوین و قابلیت‌های آن هستند. نودها هم تاریخچه تراکنش‌هایی که در شبکه انجام می‌شوند را در هاردهای خود ذخیره و نگهداری می‌کنند.
بیت کوین در واقع تحت کنترل هیچ یک از این گروه‌ها، دولت‌ها یا افراد خاص دیگر نیست. نکته جالبی که بهتر است ناگفته نماند این است که همکاری و فعالیت گروه‌های مختلف حاضر در شبکه بیت کوین، موجب تداوم حیات و رشد آن می‌شوند.
هدف بیتکوین چیست؟
به طور خلاصه هدف پیدایش بیت کوین انتقال و یا ذخیره امن پول است. از همین جهت آن را می‌توان یک سیستم پرداخت و بانکداری دیجیتال امن دانست. بیت کوین در واقع کنترل واقعی پول را به دست خود افراد برگردانده و با کلمه عبور ویژه‌ای که کلید خصوصی نام دارد، تنها مالکین این کلیدها قادر به خرج کردن و انتقال بیت کوین‌ها خواهند بود.
از سوی دیگر پول‌های دیجیتال همواره با یک مشکل بزرگ روبرو بوده‌اند که «دوبار خرج کردن» نام دارد. این مشکل در اسکناس‌های کاغذی و پول‌های فیزیکی وجود نداشت، برای مثال شما نمی‌توانستید پولی را که در قبال خرید یک تلویزیون خرج کرده‌اید، دوباره برای خرید یک کالای دیگر استفاده کنید. اما در دنیای دیجیتال این موضوع فرق دارد. اگر پول دیجیتال مانند یک فایل باشد، شما می‌توانید آن را همزمان در دو محل جداگانه خرج کنید و تا فروشندگان از این موضوع اطلاع حاصل کنند، شما خریدهایتان را انجام داده‌اید. به خاطر همین هم تا قبل از حضور ارزهای دیجیتال همیشه یک سازمان مرکزی برای بررسی موجودی‌های اشخاص وجود داشت تا جلوی این اتفاق را بگیرد. اما با پیدایش بیت کوین وجود یک سازمان مرکزی از میان برداشته شد و مسئولیت بررسی این تراکنش‌ها پیدایش پول فیات به کل افراد شبکه محول شد. پس دیگر هدف مهم بیت کوین، حل مشکل دوبار خرج کردن بدون اعتماد به فردی دیگر بود.
پیدایش پول فیات
پول در طول تاریخ شکل های مختلفی به خود گرفته است.
تاریخچه پول
پول بدون شک یکی از مهمترین ارکان تمدن مدرن است. هزاران سال، پول به عنوان نوعی ارزش برای دارندگان خودعمل کرده است. پول تجارت بین افراد را آسان تر می کند و به آنها امکان می دهد نتیجه کار و زحمت خود را ذخیره کنند.
به طور کلی، تعریف پول چیزی است که به عنوان پرداخت هزینه کالا و خدمات در بین مردم پذیرفته شده است. جوامع مختلف در سرتاسر جهان، انواع مختلفی از پول را ایجاد کرده اند؛ به طوری که دسته بندی منظم همه آنها کار سختی است.
قبل از به وجود آمدن پول
قبل از به وجود آمدن پول، مبادله کالا یا خدمات روشی بود که از آن به جای پرداخت پول استفاده می شد.
مدت ها قبل از ظهور پول، همان طور که در حال حاضر آن را می شناسیم، انسان فهمید که می تواند کالاهای خود را در ازای دریافت خدمات یا کالایی دیگر، با دیگران مبادله کند.
در ساده ترین حالت ممکن فرض کنید، شما یک کت دارید و همسایه تان مقداری سیب دارد. او نیاز به کت دارد و شما گرسنه هستید. بنابراین شما کت خود را به ازای دریافت بیست سیب به او می دهید. در این صورت هر دوی شما با مبادله آن چه داشته اید، به آن چه می خواستید رسیده اید.
مبادله کالا پیدایش پول فیات به کالا
اما متاسفانه این مدل مبادله همیشه به این سادگی نخواهد بود. شما بعدا احتمالا سیب بیشتری خواهید خواست در صورتی که کت جدید همسایه شما حداقل دو سال دوام خواهد داشت و او حاضر نیست سیب بیشتری به شما بدهد!
این موضوع در علم اقتصاد به عنوان همزمانی خواسته ها (coincidence of wants)، شناخته می شود. در نتیجه مبادله کالا با کالا زمانی کارساز خواهد بود که هر دو طرف مبادله به آن چیزی که طرف مقابل دارد، نیاز داشته باشند پیدایش پول فیات و زمانی که این رابطه یک طرفه باشد، فایده ای نخواهد داشت.
کالا؛ به عنوان پول
مشکلات ناشی از مبادله کالا با کالا مثل تمایل همزمان طرفین به معامله ، دشواری حمل و نقل کالا ها ، عدم امکان پس انداز و فقدان یک معیار برای سنجش یا قیمت گذاری موجب شد مردم ابزار جدیدی را به عنوان پول ابداع کنند. استفاده از کالا به عنوان پول یکی از روش هایی بود که برای غلبه بر مشکلات مبادله کالا با کالا مطرح شد.
کالاها مواد اولیه ای هستند که ارزش ذاتی دارند. این تعریف طیف وسیعی از کالا ها را از فلزات مانند طلا، نقره و مس گرفته تا مواد مصرفی مانند گندم، قهوه و برنج را تشکیل می دهند.
کالایی که به عنوان پول در نظر گرفته می شد بسته به منطقه جغرافیایی و شرایط اقتصادی متفاوت بود. به عنوان مثال در گذشته قبایل آمریکایی از نوعی مهره که از صدف ساخته شده بود به عنوان پول استفاده می کردند. یا در ویرجینیا درقرن ۱۶۰۰ میلادی از توتون و تنباکو به عنوان پول استفاده می شده است.
مردم مناطق مختلف جهان، از کالا های متفاوتی به عنوان پول استفاده می کردند.
با این وجود فلزات گران بها، مانند طلا و نقره، شاید شناخته شده ترین شکل استفاده از کالا به عنوان پول است. طلا در طول تمدن ها تداوم داشته است و هم به عنوان پول و هم به عنوان یک فلز صنعتی از آن استفاده شده است. حتی در دنیای امروز نیز سکه های طلا و شمش از ارزش زیادی برخوردار هستند و به عنوان یک منبع ذخیره ارزش از آن ها استفاده می شود. افراد زیادی هستند که با خرید طلا و شمش بر روی آن ها سرمایه گذاری می کنند.
کالا هایی که به عنوان پول استفاده می شد چه ویژگی هایی داشتند؟
کالاهایی که به عنوان پول پذیرفته می شوند باید ویژگی هایی داشته باشند. به عنوان مثال این کالا ها باید :
- مورد پذیرش عموم افراد جامعه باشند
- قابل حمل باشند
- قابلیت شمارش داشته باشند
- کمیاب باشند
- قابل ذخیره باشند (به عنوان مثال فاسد نشوند)
تقریبا می توان گفت استفاده از کالا به عنوان پول هم مشکلاتی شبیه به مشکلات مبادله کالا به کالا را داشت. علاوه بر این مهم ترین مشکل این روش، یکسان نبودن کالای مورد استفاده به عنوان پول در مناطق جغرافیایی مختلف بود؛ که کار را برای بازرگانان و تجار سخت می کرد.
وجود همه این مشکلات باعث شد انسان ها دوباره به فکر راه حلی دیگر برای استفاده به عنوان پول باشند. راه حلی که جابه جایی و استفاده از آن را برای آن ها راحت تر کند. درنهایت روشی که ارائه شد، استفاده از فلزات گران بها به جای پول بود که جابه جایی و نگهداری از آن ها آسان تر از کالا های دیگر بود.
ضرب سکه و صدور حواله
تنوع کالاهای مختلفی که به عنوان پول از آن ها استفاده می شد و مشکلاتی که به همراه داشتند باعث شد طلا و نقره به عنوان ابزار مبادله جنبه عمومی به خود بگیرد. در نتیجه دولت ها به تولید سکه های طلا و نقره در طرح ها و اندازه های مختلف مشغول شدند.
ارزش هر سکه بر اساس ماده فلزی که از آن ساخته شده بود و هم چنین مقدار ماده به کار رفته در آن تعیین می شد.
استفاده از سکه های طلا و نقره تحول بزرگی در سیستم مالی و مبادلات ایجاد کرد. یکی از مهم ترین مزایای استفاده از سکه ها به عنوان پول این بود که محدودیت های تجار و بازرگانان در مبادله کالا ها در نقاط جغرافیایی متفاوت را ازمیان برداشته بود. علاوه بر این با توجه به کمیاب بودن منابع طلا و نقره ، هر کسی نمی‌توانست آن را استخراج کند؛ بنابراین این محدودیت آن را ارزشمند تر می کرد.
با وجود اینکه از زمان پیدایش سکه ها، استفاده از آن ها به عنوان پول رایج تا هزاران سال بعد ادامه داشت، اما استفاده از آن ها مشکلاتی را هم به دنبال داشت.
به عنوان مثال حمل و نقل سکه ها در مقیاس بزرگ به دلیل حجم و وزن بالای آن ها مشکل بود. علاوه بر این امکان سرقت آن ها بسیار زیاد بود.
صدور حواله های کاغذی به جای سکه ها
مشکلات موجود بر سر راه سکه های طلا و نقره، پای معتمدین شهرها را وسط کشیدند. افراد با نفوذ و دارای اعتبار اقدام به ایجاد مراکز امانت داری کردند و مردم به مرور برای ذخیره سکه های طلا و نقره خود به این مراکز مراجعه می کردند و در ازای آن برگه ای دریافت می کردند که در آن مقدار طلا یا نقره آن ها با تمام جزئیات ذکر شده بود.
درنتیجه با توجه به اینکه تمام اطلاعات مربوط به مقدار دارایی هر فرد در یک برگه نوشته می شد، این برگه حکم خود سکه های طلا و نقره را داشت و می توانست به عنوان پول استفاده شود.
بنابراین با رواج صدور حواله های کاغذی ، این روش جایگزین استفاده از سکه های طلا و نقره به عنوان پول، شد. مردم رفته رفته شروع به مبادله رسید های کاغذی به جای سکه های طلا و نقره کردند؛ که هم جابه جایی و نگهداری از آن ها آسان تر بود و هم مشکلات و دردسرهای سکه های طلا و نقره را نداشت.
ارزهای فیات (Fiat Currency) یا پول های بدون پشتوانه فیزیکی
به تدریج حکومت ها و جوامع جای مراکز امانت داری را گرفتند و حواله ها جای خود را به اسکناس های دولتی یا ارزهای فیات دادند.
به طور خلاصه ارز فیات پولی است که توسط دولت ها صادر و پشتیبانی می شود و ارزش آن وابستگی زیادی به تصمیمات دولت ها و بانک های مرکزی دارد . کلمه فیات ریشه لاتین دارد و به معنای حکم است. دلار آمریکا، ین ژاپن، روپیه هند و غیره نمونه هایی از ارزهای فیات هستند.
ارز فیات یا پول کاغذی نخستین بار در نیمه قرن دهم میلادی در چین رایج شد. علاوه براین در قرن هفدهم، در اروپا و بعد از آن در قاره آمریکا برای اولین بار آزمایش شد.
مزایای پول کاغذی
برخلاف انواع پول هایی که تا الان در مورد آن ها بحث کردیم، پول کاغذی هیچ عنصر سازنده کمیابی ندارد. تولید پول کاغذی از مواد در دسترس آسان است و بر خلاف کالاهای کشاورزی که رشد آنها زمان بر است و یا فلزات گران بهایی مثل طلا که باید استخراج شوند، محدودیتی برای تولید ندارد. بنابراین بدون وجود این محدودیت ها، نهادهای دولتی می توانند به راحتی پول های کاغذی تولید کنند.
پیدایش پول الکترونیکی
از آنجایی که پول الکترونیکی همچنان در مراحل اولیه پیشرفت است، هنوز تعریف واحدی از پول الکترونیکی وجود ندارد و اشخاص مختلفی پول الکترونیکی را به روش های متفاوتی تعریف کرده و توضیح داده اند.
پول الکترونیکی با اسامی مختلف مثل Digital Money ، Emoney و Ecash ، به انگلیسی و در فارسی با عبارت هایی مانند پول بر پایه اطلاعات ، پول غیرقابل لمس ، پول رقمی و پول الکترونیکی شناخته شده است. هویت پول الکترونیکی از لحاظ ساختاری، عبارت است از بیت‌های موجود در حافظه رایانه، که دارای ارزشی برابر با ارزش پول نقد می باشد.
نحوه کار پول الکترونیکی چیست؟
ازتعریف و توصیف بالا پیدایش پول فیات پیدایش پول فیات می توان نتیجه گرفت که پول الکترونیکی یک مکانیزم پرداخت ارزش ذخیره شده یا پیش پرداخت شده است که در آن مقداری از وجوه یا ارزش که برای مصرف کننده قابل استفاده است در یک وسیله و قطعه ی الکترونیکی ذخیره شده و در اختیار مشتری است.
ارزش الکترونیکی توسط مصرف کننده و مشتری خریداری می شود و هر بار که مستقیم به دستگاه های دیگر متصل شود و یا مصرف کننده از دستگاه استفاده کند تا از طریق پایانه ی فروش و یا حتی از شبکه های رایانه ای همانند اینترنت خریدی را انجام دهد، از موجودی آن کاسته می شود.
با توجه به تعریف پول الکترونیکی و استفاده از آن توسط مردم، بار دیگر ذهن ها به سمت این سوال رفت که اگر پول قرار است یک سری عدد ذخیره شده در کامپیوترها باشد، آیا راهی وجود دارد که این پول بتواند پشتوانه‌ای از منابع محدود و کمیاب داشته و بتوان آن ها را به جای نهاد های دولتی و مرکزی، مثل بانک ها و موسسات مالی بر روی کامپیوتر های غیرمتمرکزی که تحت نظارت سازمان یا نهاد متمرکزی نیست، ذخیره کرد؟
ظهور ارزهای دیجیتال
ارزهای دیجیتال را می توان شکل کاملا جدیدی از ارز دانست. پدیده ای که بیش از هر زمان دیگری بین مردم محبوبیت پیدا کرده است.
ارزهای دیجیتال نوعی از ارزها هستند که فیزیکی نیستند و تنها با استفاده از رایانه ها یا کیف پول های الکترونیکی متصل به اینترنت می توان از آن ها استفاده کرد.
ویژگی های ارزهای دیجیتال
درست مثل ارز فیات، از ارزهای دیجیتال می توان برای خرید کالا و همچنین پرداخت هزینه خدمات استفاده کرد. ارزهای دیجیتال دارای کلیه خصوصیات ذاتی ارزهای فیزیکی هستند و از آن جایی که محدود به زمان و مکان نیستند و برای انجام تراکنش ها نیازی به وجود هیچ واسطه ای ندارند، امکان انجام معاملات فوری و کم هزینه تری را فراهم می کنند.
تراکنش هایی که توسط ارزهای دیجیتال انجام می شوند، با ثبت دقیق در شبکه انتقال که تحت نظارت شخص یا سازمانی نیست، از شفافیت و امنیت زیادی برخوردار هستند.
ارزهای رمزنگاری شده
ارزهای رمزنگاری شده نوعی از ارزهای دیجیتال است که از علم رمزنگاری برای ایمن سازی و تأیید تراکنش ها و مدیریت و کنترل ایجاد واحدهای جدید ارزی استفاده می کند.
ارزهای رمزنگاری شده بر پایه الگوریتم‌های ریاضی بوده و در فضای اینترنت به شکل الکترونیکی انتقال پیدا می‌کند. از جمله مزایای ارزهای رمزنگاری شده عدم ارتباط آن با اقتصاد کشورهاست. به این معنا که به دلیل غیرمتمرکز بودن آن و عدم وابستگی به هیچ یک از سازمان‌های نظارتی در صورت بروز فروپاشی اقتصادی در یک کشور، این نوع ارز دیجیتال ارزش خود را از دست نداده و ثابت خواهد ماند.
بیت کوین و اتریوم محبوب ترین ارزهای رمزنگاری شده هستند.
بیت کوین و ارزهای دیجیتال
ممکن است به محض شنیدن نام ارز دیجیتال اولین واژه‌ای که در ذهن شما نقش ببند بیتکوین باشد. اما در حقیقت قبل از ظهور بیت کوین هم تلاش های زیادی جهت ایجاد یک ارز دیجیتال رمزنگاری شده با ویژگی های مشابه بیت کوین انجام شده بود. با این وجود بیت کوین اولین ارز دیجیتال رمزنگاری شده ای است که توانست به صورت واقعی توسط ساتوشی ناکاموتو در سال ۲۰۰۸ معرفی و در سال ۲۰۰۹ رسما پیاده سازی شود.
بعد از بیت کوین ارزهای رمزنگاری شده بسیار زیاد دیگری با الهام گرفتن از بیت کوین ایجاد شدند و به آن ها آلت کوین گفته می شود.
جمع بندی
همانطور که به آن اشاره کردیم، پول در طول تاریخ زندگی انسان ها شکل های مختلفی را به خود گرفته است.
ارزهای دیجیتال رمزنگاری شده مثل بیت کوین شکل جدید پول در دنیای امروز است. زمان نشان خواهد داد که آیا ارزهای رمزنگاری شده مثل بیت کوین حاکمیت فعلی ارزهای فیات را در سراسر جهان به خود اختصاص خواهند داد یا خیر.
پشتوانه ارزهای دیجیتال، آیا می توان به رمز ارزها اعتماد کرد؟
ارز دیجیتال چیست و پشتوانه ارزهای دیجیتال چه چیزهایی هستند؟ شاید این سوال را از خودتان پرسیده باشید. افرادی که می‌خواهند وارد بازار ارزهای دیجیتال شوند، تمایل دارند بدانند چه پشتوانه‌ای برای سرمایه آنها وجود دارد.
در سال‌های اخیر ارز دیجیتال که به نوعی می‌توان آن را جدیدترین نوع پول نامید، گسترش زیادی داشته است. این روزها افراد زیادی وارد این بازار می‌شوند تا از مزایای آن سود ببرند. بهتر است برای درک بهتر این پول مدرن با روند شکل‌گیری پول و استفاده از آن آشنا شویم. به‌این‌ترتیب بهتر متوجه نحوه پیدایش، عملکرد و ویژگی‌های ارزهای دیجیتال و پشتوانه ارزهای دیجیتال خواهیم شد. با ما همراه باشید.
پول چیست؟
پول، چه به شکل سکه فلزی باشد چه اسکناس کاغذی، همیشه ارزشمند نیست. ارزش آن وابسته به این است که مردم به آن به‌عنوان واسطه مبادلات، واحد سنجش و نوعی ثروت چقدر اهمیت می‌دهند. پول امکان مبادله غیرمستقیم اجناس و خدمات را به افراد می‌دهد. به آنها در اطلاع‌رسانی قیمت اجناس کمک می‌کند (قیمت‌هایی که به دلار و سنت نوشته می‌شوند با میزان عدد روی پولی در اختیارشماست انطباق دارند). همچنین روشی برای ذخیره ثروت در بلند‌مدت است.
دلیل ارزشمندی پول این است که همه می‌دانند به‌عنوان نوعی واسط پرداخت پذیرفته می‌شود. با‌این‌حال در طول تاریخ، هم شکل پول و هم نوع استفاده از آن بهبود یافته است. با اینکه اکثر اوقات عبارت پول و ارز به‌جای‌هم به کار می‌روند، اما تئوری‌های زیادی می‌گوید آنها یکی نیستند. بر اساس برخی نظریه‌ها، پول یک مفهوم غیرملموس است درحالیکه ارز حالت ملموس مفهوم پول محسوب می‌شود.
بر اساس این تئوری، پول را نمی‌توان لمس کرد یا بویید. ارز به شکل سکه، اسکناس، شی یا هر چیز دیگری است که در قالب پول ارائه می‌شود. پول مبنایی عددی دارد یعنی در قالب اعداد بیان می‌شود. امروزه حالت مبنای ارز، اسکناس سکه یا کارت‌های اعتباری است. درحالیکه این برخی مواقع این تمایز بین پول و ارز مهم است اما در این مقاله می‌توانند به جای هم استفاده شوند.
نگاهی به تکامل پول در طول تاریخ
حداقل 3000 سال است که پول وارد تاریخ زندگی بشر شده و قبل از آن از سیستم مبادله کالا استفاده میشد. در این سیستم اجناس و خدمات، مستقیما مبادله می‌شدند مثلا کشاورز، یک کیسه گندم را با یک جفت کفش عوض می‌کرد. اما این مبادلات وقت‌گیر است. آرام آرام استفاده از نوعی ارز، مانند پوست حیوانات، نمک یا سلاح، در کشورهای مختلف افزایش پیدا کرد. این اجناس، وسیله مبادله بودند.
این روش مبادله در همه دنیا توسعه یافت و هنوز هم در برخی قسمت‌های جهان دیده می‌شود. یکی از بزرگترین دستاوردهای پول، افزایش سرعت تجارت بود.
چینی‌ها اشیایی ساختند که شبیه سکه‌های امروزی بود
حدود 770 سال پیش از میلاد، چینی‌ها به جای استفاده از اشیای کاربردی مثل ابزارها و سلاح برای مبادله، به سمت استفاده از یک واسط یکسان رفتند که در ابتدا نمادی از اشیا را با برنز درست می‌کردند، به‌عنوان مثال یک کفش برنزی یا چاقوی برنزی. به مرور این وسیله‌ها جای خود را به اشیای گرد و تختی دادند که استفاده از آنها راحت‌تر بود و به‌این‌ترتیب اولین سکه‌ها ایجاد شدند.
با اینکه به نظر می‌رسد چین اولین کشوری بود که از یک شیء شبیه سکه امروزی استفاده می‌کرد، اما اولین منطقه‌ای در دنیا که به تولید صنعتی سکه پرداخت و از آن به‌عنوان ارز استفاده کرد، منطقه لیدیا (Lydia) یا ترکیه امروزی بود. امروزه این فرآیند تولید ارز، ضرب کردن نامیده می‌شود.
اولین ارز رسمی ضرب شد
حدود 600 سال قبل از میلاد مسیح، پادشاه آلیاتس در منطقه لیدیا اولین ارز رسمی را ضرب کرد. این سکه از الکتروم ساخته شد که ترکیبی از طلا و نقره بود. سپس روی سکه‌ها عکس‌هایی مهر می‌شدند که نام سکه را نشان می‌دادند. مثلا در آن سال‌ها، شاید یک کوزه سفالی، دو جغد و یک مار (دو سکه با تصویر جغد و یک سکه با تصویر مار) قیمت داشت. ارز لیدیا در افزایش مبادلات داخلی و خارجی به این کشور نقش مهمی داشت و آن را تبدیل به یکی از قوی‌ترین امپراتوری‌های آسیا کرد.
حرکت به سمت پول کاغذی
حدود 700 سال قبل از میلاد، چینی‌ها از سکه به سمت پول کاغذی رفتند. در آن زمان که مارکوپولو تاجر و نویسنده ونیزی بین سال‌های 1271 تا 1295 میلادی در امتداد جاده ابریشم در سفر بود امپراتوری چین از پول استفاده می‌کرد. روی کتیبه‌های چینی آن زمان نوشته شده که کسانی که جعل می‌کنند سربریده می‌شوند. برخی بخش‌های اروپا تا قرن 16 میلادی هم از سکه استفاده می‌کردند. تلاش‌های استعماری آنها نیز به استفاده از سکه کمک کرد چراکه آنها با تسخیر سرزمین‌های جدید و استفاد از منابع فلزات آنجا میتوانستند سکه بیشتری برای خودشان ضرب کنند.
با‌این‌حال بانک‌ها شروع به استفاده از اسکناس‌های کاغذی به جای سکه‌های فلزی کردند. این اسکناس‌ها را می‌توان به بانک برد و به اندازه ارزش آنها سکه فلزی که معمولا طلا یا نقره است گرفت. اسکناس‌ها برای خرید اجناس و خدمات استفاده می‌شدند. به‌این‌ترتیب، عملکرد آنها شبیه پول امروزی شد. با‌این‌حال انتشار آنها در دست بانک‌ها و موسسات خصوصی بود و دولت در اکثر کشورها نقشی در ایجاد پول نداشت.
اولین اسکناس کاغذی را دولت‌های اروپایی منتشر کردند که در واقع توسط دولت‌های استعماری آمریکای شمالی ارائه شد. چون این دولت‌های استعماری مسیر طولانی از اروپا تا آمریکای شمالی را طی می‌کردند، گاهی در این زمان پولشان تمام میشد. اما آنها به جای بازگشت به سیستم مبادله‌ای، IOUهایی منتشر کردند که بجای ارز مبادله‌ای بکار می‌رفت و در واقع سند تایید بدهی بود. اولین نمونه آن در کانادا و سپس دولت استعماری فرانسه ایجاد شد. در سال 1685، سربازان کارت‌های بازی داشتند که امضای حاکمیتی داشت و به جای سکه استفاده میشد.
ظهور جنگ‌های ارزی
حرکت به سمت پول کاغذی در اروپا باعث افزایش مبادلات بین‌المللی شد. بانک‌ها و طبقات حاکم شروع به خرید ارز از سایر ملل و ایجاد اولین بازار ارز کردند. ثبات یک سلطنت یا دولت خاص بر ارزش پول کشور و نیز توانایی آن کشور برای تجارت بین‌المللی می‌افزاید.
رقابت بین کشورها اغلب به جنگ ارزی منجر میشد. جایی‌که رقبا سعی می‌کردند ارزش پول رقیب را و گران کردن بیش از حد کالاها و کاهش قدرت خرید دشمن تغییر دهند یا اینکه ارز آن کشور را کلا حذف کنند.
پرداخت های موبایلی
قرن 21 شاهد دو نوع ارز جدید یعنی ارز دیجیتال و پرداخت‌های موبایلی بود. پرداخت موبایلی، پولی است که در مقابل یک محصول یا خدمات از طریق تلفن همراه یا تبلت ارائه می‌شود. همچنین می‌توان پول را از این طریق برای دیگران ارسال کرد.
روی کار آمدن ارز دیجیتال
بیتکوین که در سال 2009 توسط شخص ناشناسی به اسم ساتوشی‌ناکاموتو به وجود آمد و به‌سرعت تبدیل به استانداردی برای ارزهای دیجیتال شد. ارزهای دیجیتال، سکه فیزیکی ندارند. جذابیت این ارزها در کارمزد کمتر آنها نسبت به پرداخت‌های سنتی بود. همچنین آنها توسط دولت یا مرجع دیگری کنترل نشده و به صورت غیرمتمرکز اداره می‌شوند.
پشتوانه پول چگونه شکل گرفت؟
تا مدت‌ها معاملات دنیا با فلزهای گرانبها انجام میشد و همانطور که گفتیم این در همه‌جای جهان توسعه یافت. آمریکا و اروپا به دلیل منافعی که از استعمار سایر کشورها می‌بردند مقادیر زیادی از این فلزات را در اختیار داشتند. به‌این‌ترتیب آنها تنها در قبال طلایی که در قبال انجام مبادلات بین‌المللی بدست می‌آوردند، پول چاپ می‌کردند. به‌همین‌دلیل میزان ورود طلا به خزانه با میزان انتشار پول، نسبتی مستقیم و ثابت داشت.
بعد از رکود بی‌سابقه اقتصادی سال 1929 کشورهای مختلف توافق کردند که دلار آمریکا به‌عنوان ارز جهانی استفاده شود و آمریکا در مقابل هر 35 دلار یک اونس طلا به‌عنوان پشتوانه آن نگه دارد تا بتواند در مقابل تقاضای کشورها، این مقدار طلا را به آنها برگرداند.
این رویه تا زمان جنگ ویتنام در سال‌های 1955 تا 1975 ادامه داشت که هزینه‌های زیادی روی دوش آمریکا گذاشت. آمریکا مجبور شد برای پرداخت هزینه‌های جنگ، به برخی طلبکاران، دلار و به برخی طلا بپردازد و به‌این‌ترتیب نسبت مستقیمی که بین دلار آمریکا و طلای خزانه بود بهم خورد و میزان پشتوانه طلا کاهش یافت. این مسئله باعث کاهش ارزش دلار نسبت به طلا شد و بحرانی در آمریکا شکل گرفت.
در نهایت در سال 1971 بریتانیا از آمریکا درخواست کرد که سه میلیارد دلار از ذخایر ارزی خود را به طلا تبدیل کند. رییس جمهور وقت امریکا، ریچارد نیکسون نیز در پاسخ به این درخواست اعلام کرد آمریکا پس از این تعهدی در قبال پشتوانه طلا برای دلار ندارد و این قرارداد را لغو کرد. به‌این‌ترتیب صندوق بین‌المللی پول نیز طلا را به‌عنوان پشتوانه پول نپذیرفت. از این زمان فیات شکل گرفت.
پول فیات چیست؟
پول فیات، ارزی است که دولت صادر می‌کند و پشتوانه فیزیکی مثل طلا یا نقره ندارد. ارزش پول فیات از ارتباط بین عرضه و تقاضا و ثبات دولت صادر‌کننده آن به جای ارزش کالای پشتوانه، ایجاد می‌شود. اکثر اسکناس‌های امروزی مثلا دلار آمریکا، یورو و سایر ارزهای جهانی، پول فیات هستند.
قبل‌ترها سکه از طلا و نقره ضرب میشد و با اسکناس قابل معاوضه بود. اما فیات قابل تبدیل و بازخرید نیست چراکه هیچ کالایی پشتوانه آن نیست. به‌همین‌دلیل، فیات با خطر بی‌ارزشی در شرایط تورمی مواجه است. اگر مردم اعتماد خود را به پول کشوری از دست دهند آن پول بی‌ارزش می‌شود. اما پولی که پشتوانه طلا دارد دچار چنین مشکلاتی نخواهد شد.
ارز دیجیتال چیست؟
ارز دیجیتال یک ارز مجازی یا دیجیتالی است که امنیت آن با رمزنگاری تامین می‌شود به‌طوریکه جعل آن یا استفاده از آن برای دوبار پرداخت را غیرممکن می‌کند. بسیاری از ارزهای دیجیتال، دارای شبکه‌های غیرمتمرکز و مبتنی بر تکنولوژی بلاکچین هستند.
ویژگی مهم ارزهای دیجیتال این است که توسط یک مرجع مشخص صادر نمی‌شوند و از نظر تئوری در‌مقابل دخالت و دستکاری دولت‌ها در امان هستند. به‌همین‌دلیل پشتوانه ارزهای دیجیتال فلزات گران‌بهای خزانه دولت‌ها نیست.
ارزهای دیجیتال سیستم‌هایی هستند که امکان پرداخت آنلاین امن را از طریق توکن‌ها و روی دفترکل توزیع‌شده فراهم می‌کنند. کلمه کریپتو به الگوریتم‌ها و تکنیک‌های رمزنگاری مانند کلیدهای عمومی و خصوصی و توابع هش اشاره دارد که از اطلاعات محافظت می‌کند.
انواع ارز دیجیتال
اولین ارز دیجیتالی که بر مبنای بلاکچین ارائه شد بیتکوین بود که هنوز هم محبوب است. اما امروز هزاران ارز دیجیتال وجود دارد که هرکدام قابلیت‌ها و ویژگی‌های خاص خود را دارند. برخی از آنها شاخه‌ها و انشعابی از بیتکوین هستند درحالیکه برخی به شکل مستقل ایجاد شده‌اند. تا نوامبر 2021 بیش از 18.8 میلیون بیتکوین در گردش بوده که سهم بازار آن حدود 1.2تریلیون دلار است.
برخی ارزهای دیجیتال که روش بیتکوین را ادامه می‌دهند، آلت‌کوین نامیده می‌شوند مثل لایت‌کوین، اتریوم، سولانا و غیره. تا نوامبر 2021 ارزش کل ارزهای دیجیتال موجود بیش از 2.4تریلیون دلار بوده که بیتکوین حدود 42درصد از این بازار را به خود اختصاص داده است.
تفاوت ارز دیجیتال و فیات
ظهور ارزهای دیجیتال، بحث در این درباره را که آیا در آینده فیات در نهایت جای خود را به رمزارزها می‌دهد یا خیر، برانگیخته است. ارزهای دیجیتال رمزنگاری‌شده مانند بیتکوین پول واقعی نیستند چون توسط هیچ مرجع مرکزی صادر، کنترل یا پشتیبانی نمی‌شوند و پشتوانه ارزهای دیجیتال طلا و نقره نیست. در برخی موارد، مجموع حداکثر عرضه آنها دارای سقف مشخصی است.
نوسان قیمت ارزهای دیجیتال یکی از دلایل بدبینی افراد است که می‌گویند بعید است این ارزها جایگزین فیات شوند. اما مقبولیت کریپتو در حال افزایش است.
به‌عنوان مثال السالوادور امسال اولین کشوری بود که بیتکوین را به صورت قانونی پذیرفت. سیستم پی‌پال نیز به برخی کاربران امکان خرید با استفاده از بیتکوین را می‌دهد.
هزاران ارز دیجیتال از جمله بیتکوین وجود دارد که برخی طلای دیجیتال نامیده می‌شوند. بعضی هم استیبل‌کوین هستند و هدف آنها مقابله با نوسانات بازار است. می‌توان از آنها برای خرید نیز استفاده کرد. برخی ارزهای دیجیتال ابزار انتقال پرداخت‌ها یا تامین انرژی شبکه‌ها و برنامه‌های غیرمتمرکزند. بعضی برای سرگرمی ایجاد شده‌اند و برخی هم ممکن است کلاهبرداری باشند.
- ارز فیات توسط بانک مرکزی صادر می‌شود که میزان ذخایر آن را کنترل می‌کند اما ارز دیجیتال توسط شبکه غیرمتمرکزی از کامپیوترها صادر و کنترل میشد.
- ارز فیات می‌تواند ذخیره نامحدودی داشته باشد اما در برخی ارزهای دیجیتال تعداد کل توکن‌هایی که می‌تواند منتشر شود ثابت و مشخص است.
- فیات مناقصه قانونی دارد و لازم است که به‌عنوان پرداختی کالا و خدمات پذیرفته شود. اما ارز دیجیتال معمولا قانونی نیست و استفاده از آن سخت و زمانبر است.
پشتوانه ارزهای دیجیتال چیست؟
ارزهای دیجیتال هم مانند فیات، پشتوانه‌ای ندارند و تنها پشتوانه ارزهای دیجیتال ، جوامعی است که از آنها حمایت می‌کنند.
مردم کشورها در طول زمان متوجه شده‌اند که بانک‌ها برای زنده نگه داشتن سیستم مالی خود هزینه‌های زیادی بر دوش مردم می‌گذارند. همین امر یکی از دلایل استقبال مردم از ارزهای دیجیتال است که به‌صورت غیرمتمرکز اداره می‌شوند و دولت‌ها تسلطی بر آنها ندارند. هزینه تراکنش‌ها در آنها کم و سرعت، بالاست.
به‌علاوه ارزهای دیجیتال، فناوری مبتنی بر بلاکچین هستند و تمامی اطلاعات تراکنش در آن ثبت می‌شود. به‌همین‌دلیل شفافیت بالایی دارند و افراد می‌توانند روند انجام تراکنش‌ها را بررسی کنند. همچنین اکثر ارزهای دیجیتال محدود هستند و قابلیت چاپ ندارند. به همین دلیل توانسته‌اند اعتماد عمومی را جلب کنند.
جمع بندی
همانطور که دیدم پشتوانه ارزهای دیجیتال ، همانند ارزهای فیات، اقبال عمومی و محبوبیت آن بین مردم است. ارز دیجیتال به‌عنوان جدیدترین پول، شاید هنوز جایگاه خود را در بسیاری از حوزه‌ها و بسیاری از جوامع باز نکرده است. اما به دلیل اقبال عمومی مردم نسبت به استفاده از رمزارزها به جای پول اسکناس و فیات، با رشد چشمگیری مواجه بوده‌اند.
از اولین معرفی بیتکوین به‌عنوان اولین ارز دیجیتال، تنها ده سال می‌گذرد و در این ده سال، بازار سکه‌های دیجیتال رشد انفجاری داشته است. به‌این‌ترتیب می‌توان آینده روشنی را برای این ارزهای جدید پیش‌بینی
پول یا ارز فیات چیست؟ مزایا، معایب و تفاوت Fiat Currency با سایر ارزهای دیجیتال
زمان مطالعه: ۶ دقیقه اگر شما هم در مقام مدیر یا فردی که وظیفه کنترل و انجام تراکنش‌های شرکت، دفتر و یا کسب و کار خود را دارد فعالیت می‌کنید، ممکن است در چندین سال اخیر با بزرگ‌تر شدن جریان رمزارزها به فکر تغییر روش انجام تراکنش‌های خود با استفاده از رمزارزها افتاده باشید. اولین قدم برای این کار […]
اگر شما هم در مقام مدیر یا فردی که وظیفه کنترل و انجام تراکنش‌های شرکت، دفتر و یا کسب و کار خود را دارد فعالیت می‌کنید، ممکن است در چندین سال اخیر با بزرگ‌تر شدن جریان رمزارزها به فکر تغییر روش انجام تراکنش‌های خود با استفاده از رمزارزها افتاده باشید. اولین قدم برای این کار شناخت تاریخچه، وضعیت فعلی و نکات مثبت و منفی این سیستم‌های تراکنش مالی است. یکی از ارزهایی که امروزه در خصوص آن زیاد صحبت می‌شود، ارز فیات می‌باشد. در این مقاله در خصوص ارز فیات و نقش آن پیدایش پول فیات در سیستم‌های مختلف تراکنشی صحبت می‌کنیم.
ارز فیات چیست؟ و از چه زمانی ابداً شد و با ارزهای دیجیتال چه تفاوتی‌هایی دارد؟
فیات کارنسی (Fiat Currency) به هر نوع پول بی‌پشتوانه یا حکمی (توسط دولت‌ها) گفته می‌شود. به طور ساده‌تر می‌توان گفت ارز فیات پولی است که هیچ ارزش ذاتی و پشتوانه‌ای ندارد. همچنین چاپ، تکثیر و استفاده از آن به وسیله دولت‌ها انجام می‌گیرد. با توجه به همین تعریف بزرگترین نقطه ضعف آن نیز همین نظارت دولت بر آن است.
ممکن است فیات کارنسی در زمان‌های متفاوت بسته به نوع تصمیم‌گیری و سیاست‌های اقتصادی به‌طور غیرقابل اندازه‌ای تکثیر گردد. این تکثیر می‌تواند موجب بی‌ارزش شدن آن شود. جالب است بدانیم دلار آمریکا، ریال ایران و پوند انگلیس و یورو همگی به نوعی ارز فیات محسوب می‌شوند.
تاریخچه پیدایش
قرن‌ها پیش سیستمی مشابه ارزهای فیات برای اولین بار در چین ابداع شد. این سیستم برای مبادله کالاهای تجاری مهمی مانند طلا، نقره و ابریشم مورد استفاده قرار گرفت. اما همانطور که اشاره کردیم، تکثیر بی‌اندازه و عدم حفظ ارزش آن طی سالیان توسط دولت، مشکلساز شد.
این تکثیر بیش از حد دیگر باعث ایجاد ابر تورم شد و نابودی حکومت‌های مهمی در تاریخ را رقم زد. اما از طرفی این سیستم به دولت‌ها و حکومت‌ها این اجازه ایجاد ارز بدون پشتوانه را می‌داد. آنها میتوانستند برای ادامه فعالیت، بدون نگاه به پشتوانه طلای خود، یک ارز را به وجود بیاورند. با استفاده از این ارز میتوانستند بسیاری از نیازهای اقتصادی موجود را تأمین کنند. حتی می توانستند در برهه‌های مهمی از سقوط و تورم‌های کوتاه مدت نجات یابند.
مثال برای ارز فیات
در این بخش با یک مثال سعی می‌کنیم مفهوم ارز فیات را قابل فهم‌تر کنیم.
تصور کنید شما برای خرید کالایی مانند ماشین یا خانه نیازمند این هستید تا مقداری طلا بسته به ارزش آن به فروشنده پرداخت کنید. برای انجام این کار لازم است تا تمام سرمایه خود (مثلاً سکه نقره) را در ازای مقداری طلا به کسی بدهید (صرافی) و از او طلا دریافت کنید. بعد از خرید کالای مورد نظر، فرد پیدایش پول فیات فروشنده هم نیازمند پرداخت حقوق کارمندان است اما نمی‌تواند به میزان دقیقی این طلا را بین آنها تقسیم کند. حالا او نیز مجبور است طلای خود را به شخص واسطه‌ای بدهد و در ازای آن واحدهای کوچک‌تر طلا (یا سکه‌های کم ارزش‌تر) دریافت نماید. شاید این برای کسب و کارهای کوچک مشکلی نباشد اما در دولت‌ها برای پرداخت حقوق به صدها نفر این سیستم بسیار وقت گیر و پرهزینه است. از طرفی ما با ذخایر بسیار محدود طلا در جهان در طرف هستیم. از این رو این ایده که به جای طلا از چیزی به عنوان واسط (پول اسکناس و نه سکه طلا) استفاده شود بسیار منطقی‌تر و از لحاظ اقتصادی سودمندتر است.
این مثال می‌توانید اولین جرقه‌های ایجاد ارز فیات را نشان دهد.
نمونه‌های خصوصی و موفق ارز فیات
از نمونه‌های مهم ارز فیات که تا کنون با موفقیت به راه خود ادامه دادند می‌توان به شبکه پلی استیشن اشاره کرد. در این شرکت شما به ازای پرداخت مستقیم پول در ابتدا باید کارت‌های مخصوص این شرکت را خریداری کنید (نوعی از ارز مخصوص) و با وارد کردن آن به حساب کاربری، مبلغ دلاری آن را دریافت کنید. باید به این نکته دقت داشت این امر موجب آن می‌شود که اولاً ارزش این کارت‌ها در مقابله با کاهش ارزش دلاری تغییر نکند (یا حداقل کمتر تغییر کند) و ثانیا باعث می‌شود که شرکت فوق در صورت نیاز، دلار را با ارز دیگری جایگزین کند.
ارز فیات در مقابل ارزهای دیجیتال
همانطور که گفتیم ارز فیات توسط دولت‌ها و بانک‌های مرکزی ساخته و مورد استفاده قرار می‌گیرد و کنترل می‌شود. همچنین اشاره کردیم که ارز فیات بدون نگاه به پشتوانه طلا یا همان کالای فیزیکی به وجود می‌آید. شاید این تنها نقطه مشترک این‌گونه ارزها با ارزهای دیجیتال باشد. در مبحث ارزهای دیجیتال کنترل آنها به دلیل استفاده از بلاک چین غیر متمرکز است و نهاد خاصی نمی‌تواند بر آن نظارت کند و از طرفی برخلاف ارز فیات عرضه محدودتر و کنترل شده‌تری دارند. از طرفی باید به این نکته نیز توجه داشت که این عدم نظارت مستقیم در تراکنش‌های بین‌المللی جذابیت بیشتری را برای کاربران فراهم می‌آورد و مشخصاً برخلاف سیستم کلاسیک فیاتی پیگیری‌ها را نیز مشکل می‌کند. نکته قابل ملاحظه دیگر در این بحث توجه به تازگی ارزهای مجازی، بی ثباتی بازارهای آن نسبت به بازار فیات و در نتیجه عدم استقبال از آنهاست.
یکی از نمونه‌هایی که در آن از ارز دیجیتال به جای ارز فیات استفاده شده است، فروش آلبوم موسیقی یکی از خوانندگان رپ آمریکا اشاره کرد. در حالی که هنوز چند سالی از معرفی رمزارزهای معروف مانند بیت کوین نگذشته بود، ۵۰ سنت، یک خواننده رپ مشهود، آلبوم خود را با استفاده از بیت کویت به فروش رساند. البته این نکته را هم باید بگوییم که زمانی که این آلبوم فروخته میشد قیمت بیت کوین هنوز به بالای ۱۰۰ دلار هم نرسیده بود!
مزایا و معایب فیات کارنسی (ارز فیات)
در طول تاریخ بشر و تمدن‌ها هرگونه تلاشی برای تغییر و استفاده از شیوه جدید و حتی بیان نقطه نظرات علمی و استدلالی همیشه با ترسی از قضاوت شدن و حتی محکومیت همراه بوده است. امروزه نیز با توجه به توسعه و پیشرفت علم و سطح آگاهی جوامع، ما نیز باید با بررسی تخصصی و ریز به ریز نکات اقدام به برداشتن گام‌هایی برای تغییر خود یا کسب و کارمان کنیم. البته نا آگاهی از شرایط موجود و عوامل تأثیرگذار بر اقتصاد و شرایط حاکم نیز نباید باعث اتخاذ تصمیمات احساسی شود. برای هموار ساختن این راه باید همیشه نکات مثبت و منفی را در کنار کمک گرفتن از نمودارها و تجربیات گذشته در نظر داشته باشیم.
ارز فیات هم به مانند هر موضوعی که به تازگی ابدأ می‌شود، نکات مثبت و مفنی همراه خود داشته و خواهد داشت.
– هزینه: طبیعتاً فیات مقرون به صرفه‌تر از پول متکی بر کالا یا طلاست.
– پاسخگویی: ارز بی‌پشتوانه طبیعتاً از لحاظ انعطاف‌پذیری برای دولت‌ها جایگاه ارزشمندی دارد.
– آسودگی: محافظت و نظارت بر ارز فیات برخلاف طلا و دیگر کالاها راحت‌تر و کم هزینه است.
– ریسک پذیری: از نظر بعد تاریخی سیستم ارز فیاتی همواره خطرات جدی را متوجه دولت‌ها کرده است.
چالش‌های ارز فیات
– آیا تمامی رمز ارزها بدون پشتوانه هستند؟
برای جواب به این سؤال باید کمی بیشتر تحقیق کنید. اگر تا کنون فقط اسم بیت کوین را شنیده‌اید، حتماً می‌دانید که مانند انواع ارز فیات بدون پشتوانه فیزیکی تولید می‌شود اما شاید برایتان جالب باشد که بدانید ارز دیجیتال تتر برخلاف این رویه یک استیبل کوین است و کوینی با مقدار ثابت است و هر تتر با یک دلار آمریکا پشتیبانی می‌شود. امروزه تتر به تأمین نقدینگی و کم شدن ضرر کاربران در برابر نوسانات بازار کمک می‌کند. از این رو رمزارز بسیار مهمی است و از محبوبیت بالایی برخوردار است.
– آیا سرمایه گذاری روی ارزهای بدون پشتوانه راه حلی منطقی است؟
پاسخ به وضعیت مالی و هدف‌های آتی که برای کسب و کار خود برنامه‌ریزی کرده‌اید همگی به اندازه‌ای تأثیرگذار هستند. مطمئناً شناخت کافی و مطالعه و پیگیری این بازارها به شما کمک می‌کند تا حد زیادی از خطرات احتمالی در امان باشید.
– آیا سرمایه‌گذاری یا روی آوردن به بازار شت کوین‌ها می‌تواند گره گشای مشکلات اقتصادی باشد؟
بازار شت‌کوین که در بین محبوبیت ارزهای کوینی جای خود را در سبد خرید مشتریان باز کرده است، بازاری به شدت محبوب و مورد توجه سرمایه گذاران جسور و حتی در مواقعی سودجویان و کلاه برداران می‌باشد. باید بسیار با احتیاط به رسد این کوین‌ها پرداخت. در این بازار ارزهایی هستند که با افزایش ارزش ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ درصدی توانسته‌اند سرمایه گذاران خود را به سودهای هنگفتی برسانند و مطمئناً به علت عدم نظارت در بسیاری از نمونه‌ها به ضررهای میلیونی هم رسیده‌اند.
– آیا ارز فیاتی محبوبیت بالاتری دارد؟
جواب این سؤال بستگی به منطقه جغرافیای شما دارد. برای مثال در ایران استفاده از بازار ارز فیاتی سالیان درازی است که هم مورد توجه شرکت‌ها و ارگان‌ها بوده و هم مورد استقبال کارکنان. در این روش استفاده از کوپن خرید، کوپن تخفیف و حتی کوپن پرداخت قسطی سالیان درازی است که مورد قبول واقع شده است و هم اکنون نیز طرفداران زیادی دارد.
سخن آخر
در حال حاضر کسب اطمینان از آینده ارزهای دیجیتال به علت تازگی و وجود چالش‌های مختلف امکان‌پذیر نیست. در کنار این برای مثال قیمت بیت کوین در یکی دو سال اخیر افت و خیزهای فراوانی را همراه داشته اما هنوز در ابتدای راه قرار دارد و استقبال از آن به حد کافی و مطمئنی انجام نگرفته است. در بحث انواع ارز فیات هم با توجه به سابقه آن و خطرات تورمی که همراه خود دارد باید با درایت تصمیم به انتخاب یکی از پیدایش پول فیات این دو راه یا استفاده از آنها به شکل منطقی و اشتراکی گرفت.
پیدایش پول فیات
کتاب «مقدمه ای بر پول رمزنگاری شده» منتشر شد
به گزارش روابط عمومی دانشگاه امام صادق علیه السلام، کتاب «مقدمه ای بر پول رمز نگاری شده؛ مبانی فنی، مالی و فقهی» در مورد مبانی فنی و مالی و فقهی پول رمز نگاری شده و سرمایه گذاری در یکی از این پول ها تحت عنوان «بیت کوین» و پاسخ فقه اسلامی به جواز و حرمت این پدیده مستحدثه، به قلم علیرضا نواب پور از دانش آموختگان دانشگاه امام صادق علیه السلام تألیف گشته و از سوی انتشارات دانشگاه امام صادق علیه السلام در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.
بعد از جنگ جهانی دوم با پیدایش پول های حاکمیتی (فیات) و حذف پیشتوانه طلا، مسائلی رخ داد که اعتماد عموم مردم را نسبت به نهادهایی همچون بانک مرکزی از بین برد. خلق پول بی رویه، کاهش ارزش پول، بلوکه کردن حساب ها به دلایل مختلف و نقض حریم شخصی از این دست مسائل بودند.
پس از اینترنت که به رؤیای انتقال آزادانه «اطلاعات و داده ها» تحقق بخشید، سالیان متمادی خبرگان حوزه فناوری اطلاعات به دنبال راهی برای بازگشت به پول با پشتوانه طلا بودند. پولی که تعیین ارزش آن وابسته به عملکرد نهادی نباشد، پولی که بتوان آن را آزادانه بدون نظارت و دخالت نهاد ثالثی به شخص دیگر منتقل کرد و کسی حق بلوکه کردن آن را نداشته باشد.
حاصل این تلاش ها توسط فردی با نام مستعار ساتوشی ناکاماتو در سال ۲۰۰۹ به ثمر نشست و فناوری «بلاک چین» و محصول اول آن به نام «بیت کوین» به دنیا معرفی شد. افزایش تقاضا و قیمت بیت کوین باعث شد توجه سرمایه گذاران به آن جلب و تبدیل به یک ابزار سرمایه گذاری جذاب شود.
امروزه با محبوب شدن پدیده مستحدثه پول رمز نگاری شده و گسترش استفاده از آن، این سؤال در ذهن مسلمانان به وجود آمد که آیا از منظر شریعت اسلامی، خرید و فروش و
استفاده از پول رمز نگاری شده و سرمایه گذاری در بیت پیدایش پول فیات کوین جائز است یا خیر؟ سود حاصل از آن چه حکمی دارد؟ بر این اساس به دنبال توسعه این پدیده در جهان امروز، ضروری بود که با بهره‌گیری از منابع معتبر موجود در این حوزه، موضوع‌شناسی پول‌های رمزنگاری‌شده انجام شود و سپس بر اساس مباحث فقه اسلامی، به تبیین فقهی آن و طراحی چارچوبی برای بررسی فقهی این پول‌ها پرداخته شود که این پژوهش به آن همت گماشته است. از این رو برای آشنایی هرچه بیشتر خوانندگان این گزارش، ابتدا به معرفی پول رمز نگاری شده به طور مختصر پرداخته می شود.
پول رمزنگاری‌شده یک نوع پول خصوصی شبیه به نظام طلا و نقره است که متعلق به هیچ دولت یا حکومتی نیست و نیازی به نهادهای واسط مانند بانک مرکزی ندارد. به عبارت دیگر نهاد متولی و ناظر در آن وجود ندارد و افراد می توانند بدون نیاز به شخص ثالث، اقدام به مبادله و انتقال پول نمایند. این پول دیجیتال و مجازی، غیرمتمرکز بوده و هیچ واسطه¬ای برای نقل و انتقال وجوه وجود ندارد؛ به همین دلیل دربردارنده مزیت هایی همچون سرعت بالای انتقال و هزینه پایین تراکنش می باشد.
این تمرکز زدایی و انحصار شکنی (اصل آزادی در معاملات)، به نظام نقدین در صدر اسلام نزدیکتر است و هیچ فرد و دولتی نمی تواند به خاطر منافع شخصی خود بر روی دارایی های سایر مردم اثر بگذارد. چیزی که در سیاست های پولی نادرست کشورها مشاهده می شود مانند سیاست های آمریکا به واسطه دلار بر دیگر پول ها.
در مرحله پیاده سازی این نظام پولی است که نیاز به انجام این پژوهش احساس شد. در این پژوهش به این سؤال اساسی پرداخته شده است که از منظر فقه اسلامی آیا این پول رمز نگاری شده در مرحله اجرا با موازین اسلامی تطابق دارد یا خیر؟.
برای پاسخ به این سوال لازم بود یکی از انواع این پول های رمز نگاری شده که در حال حاضر بیش از سایر انواع این پول ها در کشور ما مورد استفاده قرار گرفته است، مورد مداقه و کنکاش قرار گیرد که در این پژوهش، رمز ارز «بیت کوین» انتخاب شده است.
این پژوهش از روش «اجتهاد چند مرحله ای» استفاده کرده است. در این روش بعد از تحلیل تفصیلی یک موضوع، بعدهای مختلف فقهی مسئله به وسیله پژوهشگر بررسی می شود. سپس با شناسایی خبرگان مالی اسلامی، نظرهای تخصصی فقهی درباره مسئله مورد نظر دریافت شده و پس از پردازش اطلاعات دریافتی، بحث ها جمع بندی می شود و در صورت اختلاف نظر، پژوهشگر بایستی به تبادل نظر بین خبرگان بپردازد. زمانی که پژوهشگر به اطمینان کافی رسید، با بیان نکته های لازم و ضروری، مسئله را جهت استفتاء به مراجع تقلید عرضه می کند و در صورت تایید مراجع، پاسخ نهایی فقهی درباره مسئله مورد نظر به دست می آید.
از این رو نگارنده در این کتاب، بر اساس روش مذکور، محورهای فقهی مسئله با رویکردهای فقه فردی و حکومتی را استخراج کرده و با استفاده از نظر خبرگان مالی اسلامی و مراجع عظام تقلید به تبیین و تشریح این مسئله پرداخته است.
طبق پژوهش صورت گرفته، در قدم اول در رابطه با پول رمز نگاری شده فلسفه و هدف این پول مورد تایید اسلام و مشابه طلا و نقره است، زیرا مانع از تأثیر دیگران بر روی دارایی های(ملکیت) افراد بدون اجازه و اختیار آنان می شود و افراد در فضایی آزاد می توانند به نقل و انتقال پول بپردازند، بدون این که نیازمند دادن هزینه یا کارمزدی به شاخص ثالث و فاش شدن حوزه حریم خصوصی و اطلاعات کاربران آن باشد.
بررسی های فقهی، آرای نخبگان و استفتاء از مراجع عظام توسط پژوهشگر نشان داد که بیتکوین اگرچه از منظر فقه فردی و احکام ثمن و مثمن دارای اشکال نمی باشد اما به دلیل خطرات و ریسک های مذکور، اقتصاد کشور و سرمایه مسلمین را تهدید می‌نماید و دارای شبهه ضرر و ضرار است، لذا استفاده از بیتکوین از منظر شریعت و فقه حکومتی بدون اشکال نمی باشد. این در حالی است که سایر رمزینه‌ارزها مانند اتریوم و ریپل باید به طور مجزا با همین روش و مدل پژوهش بررسی شوند و این امکان وجود ندارد که برای کلیه آنها حکم واحدی اعلام نمود.
کتاب ««مقدمه ای بر پول رمز نگاری شده؛ مبانی فنی، مالی و فقهی» در قطع رقعی با قیمت ۳۰۰۰۰۰هزار ریال و در ۱۵۹ صفحه از سوی انتشارات دانشگاه امام صادق علیه السلام، روانه بازار نشر دانشگاهی شده است.
کلیدواژه ها: دانشگاه امام صادق علیه السلام | مالی و فقهی | انتشارات دانشگاه امام صادق علیه السلام | مقدمه ای بر پول رمز نگاری شده؛ مبانی فنی | دانشگاه اسلامی مرجع |
دیدگاه شما